Bieruń

Kategoria: Miasto Bieruń, Pagóry Jaworznickie


Miasto (19500 mieszkańców) powiatowe (razem z Lędzinami) w województwie śląskim, położone przy szosie Tychy – Oświęcim i towarowej linii kolejowej Tychy – Lędziny. Bieruń otrzymał prawa miejskie w 1387 r. od księcia opawsko-raciborskiego Jana II Żelaznego. Akt ten polegał na nadaniu praw wójtowskich Kusowiczowi za jego długoletnią wierną służbę. O istnieniu na obszarze miasta osadnictwa świadczą wzmianki zamieszczone w dokumentach, na przykład o Ścierniach z 1272 r. , Bijasowicach z 1360 r. , Bieruniu z 1376 r.
Do 1551 r. własność Piastów śląskich, od 1327 r. pod zwierzchnictwem Czech jako lenno. Od 1743 r. w państwie pruskim i utrata praw miejskich. Od 1865 r. ponownie miasto i zmiana nazwy na Bieruń Stary (Alt Berun). Od 1922 r. w granicach Polski, w czasie II wojny światowej wcielony do Niemiec. W latach 1975-1991 dzielnica Tychów. W 1991 r. ponownie pod nazwą Bieruń, wraz z Bieruniem Nowym, Bijasowicami, Czarnuchowicami i Jajostami utworzył miasto. Od odzyskania samodzielności przez Bieruń datuje się konflikt między tym miastem a sąsiednimi Tychami o tereny fabryczne Fiat Auto Poland (b. FSM) oraz osiedle zbudowane przy tej fabryce. Obecnie osiedle leży już w granicach administracyjnych Bierunia, natomiast sama fabryka pozostaje w Tychach. Historycznie sporny teren należał do Bierunia, jednakże pozostawienie go w granicach Tychów było warunkiem zgody tego miasta na odłączenie Bierunia.
(za Wikipedią)

Warto zobaczyć:

Kościół św. Bartłomieja. Pierwsza wzmianka o drewnianym kościele św. Bartłomieja została napisana przez Jana Długosza w „Księdze uposażeń” (Liber Beneficiorum) ok. 1450 r. W latach 1770—76 za czasów ks. proboszcza Karola M. de Posadowskiego wybudowano na jego miejscu nowy murowany kościół. W prezbiterium ołtarz główny z jej patronem św. Bartłomiejem. Ołtarz boczny poświęcony Najświętszej Maryi Pannie, pochodzący z 1859 r., wykonany został według rysunków Jana Gajdy przez miejscowego stolarza Ignacego Chudzikowskiego. Na ołtarzu znajduje się XVI-wieczny obraz Matki Boskiej Bieruńskiej. Drugi z ołtarzy bocznych poświęcony jest św. Józefowi. W południowej nawie ołtarz św. Krzyża, zaprojektowany w 1949 r. przez ks. Jerzego Schneidera z Oświęcimia. Postać Chrystusa, pochodzi z Ammergau w Bawarii (1872 r.). Z obydwu stron krzyża na konsolach umieszczono figury św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Bolesnej. W prezbiterium znajduje się pochodząca z 1730 r. chrzcielnica o drewnianej pokrywie z 1929 r. Na tylnych ścianach transeptu pochodzące z XVIII w. dwa obrazy wzorowane na dziełach Rubensa – „Pokłon pasterzy” i „Pokłon trzech króli”. (za stroną miasta)
Drewniany kościół św. Walentego. Położony na wschodnim przedmieściu Bierunia, poza historycznymi granicami miasta, znajduje się dzisiaj na cmentarzu, który do końca XVIII wieku służył za miejsce pochówku dla ludzi niegodnych pogrzebania na cmentarzu parafialnym. Data powstania kościółka niestety nie jest znana. Pierwsza historyczna wzmianka o jego istnieniu pochodzi dopiero z 1628 roku. Po raz pierwszy wymienione jest wezwanie kościółka w 1680 roku przy okazji jego remontu, kiedy to latach 1677 – 1680 zastępował kościół parafialny św. Bartłomieja, który spłonął w czasie pożaru miasta. Wtedy to rozkwitł kult świętego Walentego, który przekroczył granice parafii bieruńskiej. W 1725 roku przeprowadzono gruntowny remont tej świątyni, który zmienił wygląd zewnętrzny kościoła. W 1845 roku w Bieruniu wybuchł wielki pożar, który strawił kościół parafialny i po raz kolejny życie religijne przeniesiono do „Walencinka”. Dnia 14 października 1929 roku kościółek został uznany za zabytek. Gruntowną renowację wnętrza przeprowadzono w 1941 roku z inicjatywy ks. dziekana Jana Trochy. W niedzielę dnia 2 maja 1971 roku miał miejsce pożar kościółka. Wybuchł on z powodu wadliwej instalacji elektrycznej. Pożar ugaszono, a odbudowę rozpoczęto natychmiast. Kościółek jednak po raz drugi stanął w płomieniach 14 marca 1972 roku z powodu umyślnego podpalenia. Szkody były poważniejsze. Spłonął cały dach i sufit, belki stropowe nadawały się do wymiany, a ogień zajął także górne partie ścian bocznych. Kościółek posiada relikwie św. Walentego, których autentyczność potwierdzona jest dokumentem z 28 lutego 1961 r.
O dawnym kulcie św. Walentego w Bieruniu świadczy śpiewana do dziś pieśń: „O tym świętym Walencinie” wywodząca się z średniowiecza. Kościółek od początku swego istnienia był nie tylko kościołem zastępczym, ale też miejscem ucieczki i schronienia. Wstawiennictwu św. Walentego przypisuje się ocalenie miasta od zarazy w 1831 r. Rachunki parafialne z 1720 r. ukazują jak wielkim świętem był dzień św. Walentego – wysokość kolekty świadczy o tym, że na tę okazję pielgrzymowano z całej bliższej i dalszej okolicy. W 1787 r. proboszcz ks. Jan Kanty Żychoń uzyskał z Rzymu odpust na święto św. Bartłomieja i św. Walentego. Od tego czasu odpust św. Walentego ściągał z całej okolicy tłumy ludzi. W okresie międzywojennym dzieci na tę okazję były zwalniane ze szkół, gdyż odpust jest zawsze obchodzony w dniu 14 lutego. Po wojnie powstał zwyczaj, że sumę odpustową odprawia biskup. Od 28 lutego 1961 r. kościół jest w posiadaniu relikwii św. Walentego, które corocznie całują rzesze wiernych idących na kolanach dookoła ołtarza. 20 grudnia 2003 r. św. Walenty został ustanowiony patronem Bierunia.
(za Wikipedią)

Ciekawie odnowiony rynek z pomnikiem Powstańców Śląskich i figurą utopca.

W X-XI wieku istniał tu otoczony palisadą i niewątpliwie posiadający wieżę obserwacyjną gródek obronny mający za zadanie chronić kupców przeprawiających się przez rzekę. Pozostałość – bieruński kopiec na szczycie którego stoi obecnie XIX-wieczna kapliczka św. Jana Nepomucena – figuruje na liście zabytków województwa śląskiego.
(za Wikipedią)

Dodaj komentarz