Bierutów

Kategoria: Gmina Bierutów, Równina Oleśnicka
Tagi: , ,


Miasto w powiecie oleśnickim, położone na Równinie Oleśnickiej, przy linii kolejowej Wrocław – Kluczbork i skrzyżowaniu szos Oleśnica – Namysłów i Bierutów – Oława. W 1. poł XIII w. powstała tu osada, leżąca na trakcie handlowym Wrocław – Kraków, wzmiankowana w 1214 r. Ok. 1250 r. miała miejsce pierwsza lokacja na prawie niemieckim, następnej dokonał ks. Henryk III wrocławski w 1266 r. W 1294 r. miasto objął we władanie ks. Henryk III głogowski, od 1309 r. znajdowało się w obrębie księstwa oleśnickiego. W 1333 r. Bierutów otrzymał prawo karania przestępców, powstała też łaźnia miejska. XV wiek obfitował w klęski, takie jak najazd husytów (1430) i wielki pożar (1473). W 1499 r. Bierutów otrzymał od ks. Albrechta, Jerzego i Karola Podiebradów prawo browarskie. W XVI w. rozwinęło się włókiennictwo, miasto było wielokrotnie sprzedawane bądź zastawiane przez ks. oleśnickich, w latach 1574-1604 było w posiadaniu rodu von Schindel jako zastaw. W zamku rezydował w latach 1534-1548 ks. Henryk II Podiebrad, który wprowadził protestantyzm w 1538 r. i założył szkołę książęcą. Za Henryka Wacława Podiebrada (1617-1639) i Kristiana Ulryka Wirtemberskiego (1672-1697) miasto rozbudowano. Po zniszczeniach w czasie wojny 30-letniej, w 1647 r. odbudowano fortyfikacje miejskie. W 2. poł. XIX w. doszło do ożywienia gospodarczego, w 1868 r. doprowadzono kolej na trasie Wrocław – Kluczbork, w 1883 r. powstała duża cukrownia. Zburzono bramy i część murów miejskich, zbudowano dwa neogotyckie kościoły. W okresie międzywojennym powstała wieża ciśnień (1928), stacja uzdatniania wody i oczyszczalnia ścieków (1931), funkcjonujące do dzisiaj. W 1935 r. ulice pokryto jedyną w swoim rodzaju kostką brukową. 22 stycznia 1945 r. miasto zajęła Armia Radziecka, niszcząc je już po zakończeniu działań wojennych.

Warto zobaczyć:

Gotycki kościół św. Katarzyny z 1. poł. XIII w. W latach 1603 i 1659 uległ spaleniu, odbudowany w latach 1661-89 dzięki wsparciu ks. Sylwiusza Nimroda wirtemberskiego. W 1765 r. po kolejnym pożarze wieża została pokryta dachem mansardowym. Po 1945 r. zdewastowany i ograbiony, służył jako magazyn, w 1982 r. przejęty przez parafię rzymskokatolicką. Trójnawowa bazylika z węższym prezbiterium. Wewnątrz sklepienia kolebkowo-krzyżowe i kolebkowe z lunetami, w nawie północnej loża książęca z 1679 r. i empora z 1689 r. W płycinach herby ks. Krystiana Ulryka wirtemberskiego i jego żony Anny Elżbiety von Anhalt-Bernburg a także obrazy: „Hołd Trzech Króli”, „Ofiarowanie Jezusa”, „Chrystus Ukrzyżowany”, „Matka Boska” i „Zwiastowanie”. Na emporze obrazy 11 apostołów. Do zakrystii prowadzi portal ostrołukowy z XIV w. Barokowy ołtarz główny z 1661 r. fundacji ks. Sylwiusza Nimroda wirtemberskiego z obrazami: „Ostatnia Wieczerza”, „Ukrzyżowanie” i „Zmartwychwstanie”. Przy ołtarzu epitafium nadochmistrza Rudolfa von Crausse.
Neogotycki kościół św. Józefa z lat 1891-93. Dwunawowy, wieża zakończona strzelistym hełmem. Wewnątrz neogotyckie ołtarze i gotycki kielich z XVI w. Obok plebania z pocz. XX w.
Dawny ewangelicki kościół cmentarny Św. Trójcy z lat 1622-30, zbudowany z inicjatywy rajcy Ernesta Karnickiego i ks. Henryka Wacława Podiebrada, wg projektu Antoniego Waltera. Po pożarze miasta w 1659 r. pełnił funkcję kościoła parafialnego. W latach 1695-99 pastor Tomasz Pluta głosił tu polskie kazania. Wzniesiony na planie krzyża niemal równoramiennego, w narożniku wysoki komin XX-wiecznej dobudówki. Wokół park, założony na miejscu dawnego cmentarza, który upamiętnia tablica z 2005 r.

Mury obronne z 1. poł. XIV w., wzmocnione w XV-XVI w. wieżami trzech bram. Wyburzone częściowo w XIX w., w tym wszystkie bramy (Brzeska – 1827, Wrocławska – 1839, Namysłowska – 1887) i fragmenty muru (1891-93). Konserwowane w 1962 r., zachowane na większości pierwotnego obwodu. Przy domu na ul. Wrocławskiej 31 pozostałości Wieży Wrocławskiej, w części wschodniej okrągłe strzelnice, koło dawnej Bramy Namysłowskiej herb ks. wirtembersko-oleśnickich z ok. 1654 r., przeniesiony w 1887 r. znad samej bramy.
Wieża ratuszowa z 1. poł. XV w. Wzniesiona na planie kwadratu, otoczona żelazną balustradą, posiada dwie tarcze zegarowe. Wyremontowana w latach 2004-06, nowy zegar codziennie o godz. 12.00 odgrywa hejnał miasta.
Zamek. Wzmiankowany w 1323 r., w 1. poł. XVI w. rozbudowany na rezydencję ks. Henryka II Podiebrada. Za czasów ks. Henryka Wacława Podiebrada powstały ganki arkadowe. Ok. 1680 r. ks. Krystian Ulryk Wirtemberski, nadbudował trzecie piętro, wzniósł bramę i założył ogrody. W XVIII w. zaniedbany, w 1829 i 1852 r. zawaliły się ganki. W 1884 r. przejęty przez państwo i oddany następcy tronu. W 1886 r. rozebrano skrzydło wschodnie. Po 1945 r. siedziba nadleśnictwa (do lat 80. XX w.). Obecnie mieszkania komunalne, planowana siedziba muzeum regionalnego. Do dzisiaj zachowało się skrzydło południowe, z ryzalitem powstałym z przebudowy dawnej wieży z 1. poł. XVI w. Portal barokowy z ok. 1680 r., z kartuszem herbowym ks. Wirtembersko-Oleśnickich. Ze skrzydła wschodniego zachowała się wieża, koło której znajdowała się Brama Namysłowska. Powstała na pocz. XIV w., podwyższona w 1622 r. Na dziedziniec prowadzi barokowa brama z ok. 1680 r. Obok zamku park o pow. 1,2 ha, powstały w XIX w. na miejscu dawnych ogrodów.
Wieża ciśnień z 1928 r.
Dworzec kolejowy z 1868 r.

Dodaj komentarz