Bystrzyca Kłodzka

Kategoria: Gmina Bystrzyca Kłodzka, Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy


Miasto (10 652 mieszkańców) w powiecie kłodzkim, położone nad Nysą Kłodzką, przy szosie i linii kolejowej Kłodzko – Międzylesie. W XI w. osada czeska, na miejscu lub obok której rycerz Havel (Gaweł) z Lemberka założył w XIII w. miejscowość dla kolonistów niemieckich o nazwie Hawelswerde („Kępa Gawłowa”). W 1319 r. występuje już ona jako miasto. W 1429 r. zdobyte i zniszczone przez husytów. Po wojen husyckich ponowny rozwój miasta. W czasie wojny Macieja Korwina z Jerzym z Podiebradów o koronę czeską w 1469 r. miasto musiało zapłacić okup wojskom Macieja Korwina. W 1473 r. książę ziębicki i hrabia kłodzki Henryk I Starszy z Podiebradów nadał Bystrzycy prawo mili. W 1514 r. miasto otrzymało wodociągi. W XVI w. ośrodek sukiennictwa. W latach 20. XVI w. w mieście zaczął szerzyć się luteranizm. Po 1540 r. ewangelicy stanowili większość wśród mieszkańców miasta. W 1548 r. istniała tu gmina ewangelicka z pastorem J. Tyrannem z Ząbkowic Śląskich, a w 1564 r. przejęli oni kościół parafialny. W okresie reformacji ruch anabaptystów. Od 1567 r. miasto znalazło się pod bezpośrednim panowaniem Habsburgów, po wykupie przez cesarza hrabstwa kłodzkiego. W czasie wojny trzydziestoletniej miasto było wielokrotnie plądrowane przez wojska obu walczących stron, obie też nakładały nań kontrybucje i karały mieszczan za niewłaściwe w danej chwili wyznanie. Pod koniec wojny, w 1646 r. Szwedzi podpalili miasto i przedmieścia. Pożary niszczyły miasto w latach 1703, 1753, 1763. Od 1742 r. należało ono do Prus. W 1779 r., w czasie „wojny kartoflanej”, wojska austriackie zdobyły i złupiły miasto. W latach 1818-1975 siedziba powiatu bystrzyckiego. W 1945 r. miasto zostało włączone do Polski – polską nazwę miasta oparto na przedlokacyjnej nazwie czeskiej. Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W maju 2008 r. na patrona miasta przyjęto św. Floriana.
(za Wikipedią)

Warto zobaczyć:

Kościół św. Michała Archanioła z końca XIII w., przebudowany w XV w. i w 1916 r. Pierwotnie nosił wezwanie św. Jana Chrzciciela. Po raz pierwszy wzmiankowany w 1336 r. W czasie najazdu husytów w grudniu 1429 r. spalono świątynię, a wieżę całkowicie zburzono. W poł. XV w. powstała dwunawowa hala gotycka. Prawdopodobnie na pocz. XVI w. dobudowano drugie prezbiterium, w XVIII w. przebudowano wieżę. W latach 1914-16 kościół został rozbudowany. Część zachodnia otrzymała neorenesansową i neomanierystyczną architekturę i neogotyckie przęsła.
Wyposażenie wnętrza pochodzi z pocz. XX w.: neogotycki ołtarz główny i ołtarze boczne. Poza tym znajduje się tu: pochodząca z ok. poł. XIV w. gotycka figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem stojąca na półksiężycu, renesansowa kamienna chrzcielnica z 1577 r., ozdobiona herbami Hrabstwa Kłodzkiego, Śląska, Bystrzycy i rodu Bernsteinów – fundatorów, a także postacią św. Jana Chrzciciela oraz dwie barokowe rzeźby: św. Jana Nepomucena i św. Franciszka Ksawerego, wykonane przez Michała Klahra. Obok kościoła stoi plebania z 2. poł. XVI w.

Na Rynku stoi barokowa figura Trójcy Świętej z 1736 r., wykonana przez Antoniego Joerga, fundacji bystrzyckiego patrycjusza Roberta Kleinwaechtera w podziękowaniu za uratowanie miasta od pożaru. Stoi w miejscu gdzie znajdował się pręgierz. Główną ideą figury jest zwycięstwo nad złem dzięki Bogu, przy współudziale świętych, w tym Michała Archanioła i Maryi. Znajduje się tu rzadki wizerunek Jezusa w postaci Baranka Apokaliptycznego. Pomnik oparto o dwunasty rozdział Apokalipsy, co potwierdza inskrypcja łacińska.

Pręgierz na Małym Rynku z 1566 r., wykonany z piaskowca, pierwotnie znajdujący się na Rynku. W 1736 r. przeniesiono go pod strażnicę miejską, w obecnym miejscu od 1813 r. Wykuto na nim łacińską inskrypcję: „Deus impios punit” (Bóg ukarze niegodziwców).
Kamienice mieszczańskie w rynku, które zachowały późnorenesansowe portale, sklepienia sieni oraz barokowe formy architektoniczne. Szczególnie ciekawe są portal z kamienicy nr 14 czy renesansowy portal kamienicy nr 11. Ciekawa jest również kamienica nr 4 z dużą sienią, renesansowym sklepieniem a także ściennym malowidłem, przedstawiającym Bystrzycę w czasie pożaru w 1823 r.
Ratusz na rynku miejskim należy do najbardziej okazałych budowli, a to z powodu m.in. wysokiej wieży zegarowej. Pierwotnie na tym miejscu stała inna budowla ratuszowa, znacznie mniejsza i bez żadnych cech stylowych.
Ratusz , pierwotny wybudowany ok. poł. XIV w., w XVI w. wybudowano nową renesansową budowlę z wieżą. W latach 1853-54 przebudowano go na neorenesansowy, nawiązujący do architektury włoskich miast. Z dawnego ratusza pozostała wieża, której zwieńczeniu nadano formy neorenesansowe.

Baszta Kłodzka z 1319 r., założona na rzucie kwadratu, zwieńczona stożkowym hełmem, przebudowana w 1568 r. i 1843 r., pozostałość Bramy Kłodzkiej. Po restauracji w 1976 r. urządzono na niej punkt widokowy.
Baszta Rycerska, zwana także Czarną Wieżą z 1580 r., przebudowana w 1609 r. założona na kwadracie, zwieńczona wysokim hełmem iglicowym. W 1843 r. przebudowana na dzwonnicę sąsiedniego kościoła ewangelickiego. Wówczas też wykonano prześwity w formie biforiów. Obok furta w murze, łącząca ją z kościołem.
Brama Wodna z XIV w. Obok dawne obronne wójtostwo, które pierwotnie było odgrodzone od miasta wałem i fosą. Uległo ono wielu przebudowom (w 1767 r. obniżono je o dwa piętra). W fasadzie jednego z narożnych domów, znajduje się jedyny zachowany w mieście gmerk mieszczański: trzewik szewca.
Kaplica cmentarna z pocz. XX w.
Muzeum Filumenistyczne utworzone w budynku dawnego kościoła ewangelickiego z lat 1824-25. Jest to jedno z trzech w Europie muzeów zajmujących się etykietami zapałczanym. Powstało w 1964 r. Zbiory składają się z różnych przedmiotów do niecenia ognia. Muzeum posiada też olbrzymią liczbę opakowań od zapałek i etykiet. W Muzeum istnieje dział regionalny poświęcony Bystrzycy Kłodzkiej i okolicy.

Kościół szpitalny św. Jana Nepomucena. Pierwotny z 1588 r., w 1634 r. powstała barokowa świątynia, gruntownie przebudowana po pożarze w 1833 r. Obok dawny szpital z lat 1824-26.
Barokowy pomnik św. Jana Nepomucena przy moście nad rzeką Bystrzycą, jeden z najstarszych na Ziemi Kłodzkiej, z 1704 r.
Pomnik Maryjny z 1710 r. złożony z kolumny korynckiej zwieńczonej figurą Maryi z Dzieciątkiem, stojący koło szpitala.

Most kolejowy nad Nysą Kłodzką z 1875 r., zbudowany z piaskowca pozyskanego z Fortu Wilhelma w Górach Bystrzyckich. Obok budynek stacji, obecnie użytkowany przez Straż Miejską.
Z wielu miejsc w mieście widać piękne panoramy, ukazujące tarasową zabudowę.

Mury obronne z 1319 r., ufundowane przez bystrzyckiego wójta Jakuba Rueckera i w znacznej mierze zachowane.
(wg strony miasta)

Dodaj komentarz