Miasto na prawach powiatu w województwie śląskim (187 tys. mieszkańców), położone na zachodnim krańcu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, przy skrzyżowaniu autostrad A4 Wrocław – Kraków i A1 Ostrawa – Pyrzowice oraz przy linii kolejowej Wrocław – Katowice – Kraków.
Pierwsza wzmianka o mieście Gliwice pochodzi z 1276 r. Miasto powstało na przecięciu się ówczesnych szlaków handlowych z Krakowa do Wrocławia oraz z Węgier i Moraw dalej na północ. Ziemia gliwicka leżała w obrębie księstwa opolsko-raciborskiego. W 1289 r. stała się odrębnym księstwem, które jako lenno przeszło pod panowanie Wacława II Czeskiego. W 1430 r. miasto stanowiło bazę stronnika husytów, litewskiego księcia Zygmunta Korybutowicza. W 1431 r. wybudowano mury miejskie.
Od 1569 r. Gliwice posiadały status wolnego miasta, podległego jednak koronie czeskiej. W 1626 r. miasto było oblężone przez protestanckie wojska duńskie pod wodzą Ernsta von Mansfelda, wg miejscowych podań w obronie Gliwic pomagały kobiety, wylewające na atakujących gorącą kaszę. W 1683 r. przez miasto przeszły wojska Jana III Sobieskiego, zmierzające na odsiecz Wiedniowi. W 1792 r. rozpoczęto budowę Kanału Kłodnickiego, będącego ważną trasą, łączącą Górny Śląsk z Odrą. Budowę kanału ukończono w 1822 r. W 1796 r. w Królewskiej Hucie uruchomiono pierwszy na kontynencie europejskim wielki piec opalany koksem. Budowę urządzenia nadzorował Szkot, John Baildon. W 1845 r. doprowadzono linię kolejową Kędzierzyn-Koźle – Świętochłowice, w 1872 r. powstała linia do Zabrza Biskupic, w 1880 r. do Pyskowic, w 1888 r. do Orzesza, w 1899 r. wąskotorowa linia do Rud.
Po 1918 r. w Gliwicach zaczęły powstawać liczne polskie organizacje patriotyczne i społeczno-kulturalne. 20 marca 1921 r. odbył się plebiscyt, w powiecie gliwicko-toszeckim wypadł korzystnie dla Polski, w samych Gliwicach jednak większość głosów uzyskali Niemcy. W czerwcu 1921 r. znalazły się pod przejściowym zarządem francuskim. Na mocy decyzji Rady Ligi Narodów pozostały w granicach Niemiec. Miasto zostało jednym z centralnych miast niemieckiej części Górnego Śląska. W 1924 r. włączono w obręb miasta port w Łabędach, a w 1927 r. okoliczne wsie i osiedla: Ligotę Zabrską, Sośnicę, Szobiszowice, Wójtową Wieś i Żerniki. We wrześniu 1936 r. oddano do użytku odcinek autostrady (Reichsautobahn) Gliwice-Zabrze. Do końca 1942 r. gotowa była autostrada Gliwice-Bytom oraz Gliwice-Strzelce Opolskie.
31 sierpnia 1939 r. sfingowano napad na ówczesną radiostację gliwicką. Miał to być pretekst do napaści wojsk niemieckich na Polskę. W latach wojny w Gliwicach powstały cztery filie obozu Auschwitz-Birkenau. Z 23 na 24 stycznia 1945 r. Gliwice, jako pierwsze z dużych miast niemieckiego Górnego Śląska, zostały zajęte przez Armię Czerwoną. Żołnierze sowieccy wzięli na mieszkańcach miasta krwawy odwet za niemieckie zbrodnie na Wschodzie, od stycznia do marca zginęło 1500-3000 mieszkańców. W lutym 1945 r. wywieziono do pracy w kopalniach, w głębi ZSRR większość zdolnych do pracy mężczyzn.
Po wojnie do Gliwic przybyli Polacy ze Lwowa i tzw. Kresów Wschodnich. Oprócz nich dużo osadników pochodziło z Zagłębia Dąbrowskiego, Małopolski i Polski Centralnej. Do końca 1946 r. wysiedlono z miasta Gliwiczan przyznających się do niemieckości, względnie uznanych za Niemców. Miasto stało się siedzibą Politechniki Śląskiej. W 1951 r. w obręb miasta włączono osadę Stare Gliwice. W 1964 r. przyłączono do Gliwic osadę Łabędy wraz z Czechowicami. W 1975 r. Gliwice poszerzono o kolejną osadę Wilcze Gardło.
(za Wikipedią)
Warto zobaczyć:
Kościół Wszystkich Świętych. Pierwsze wzmianki o parafii pochodzą z lat 1279 i 1286. Pierwotnie kościół był drewniany, powstanie obecnego kościoła określa się na lata 1450–1504. Wyniosła i masywna wieża wzniesiona została w XV/XVI w., jako ostatni etap budowy kościoła. W 1601 r. pożar strawił wyposażenie wnętrza oraz dachy. W XVII w. ściany pokryto tynkiem. W latach 1929–42 przeprowadzono gruntowną restaurację kościoła. Mury otrzymały okładzinę z cegły maszynowej, a wieża zwieńczenie w kształcie krenelażu. W latach 1930–33 nadbudowano najwyższą część wieży oraz dodano łuki oporowe. W 2004 r. został otwarty na wieży taras widokowy.
Jest to orientowana budowla trójnawowa, halowa, z trójprzęsłowym prezbiterium i czteroprzęsłowym korpusem, stylistycznie zaliczana do gotyckich świątyń śląskich. Prezbiterium zamknięte jest trójbocznie. Wieża założona na rzucie kwadratu, o niezwykle grubych murach, jest opięta umieszczonymi w narożach wydatnymi skarpami. Jej górna część posiada kształt ośmioboczny i zwieńczona jest galerią, której renesansowa balustrada została zrekonstruowana w XX w. Wysokość wieży z krzyżem wynosi około 63 m. Od wiosny do jesieni wieża jest udostępniona turystom. Z tarasu widokowego (57,5 m) przy dobrej widoczności można dostrzec Górę Świętej Anny, zachodnie pasma Beskidów, oraz Jesioniki. Na szczycie wieży znajduje się duży krzyż ustawiony w 1950 r. z okazji 700-lecia założenia Gliwic.
We wnętrzu sklepienie sieciowe prezbiterium, zaś w nawach oddzielonych ośmiobocznymi filarami – gwiaździste. Pomiędzy nawą główną a prezbiterium ściana tęczowa z ostrołukiem. Ołtarz główny o cechach wczesnobarokowych (2 tercja XVII w.) posiada bogatą dekorację rzeźbiarską z ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. W części centralnej obraz Matki Boskiej w otoczeniu świętych, w górnej części Koronacja Matki Boskiej. Kaplica Św. Krzyża, XV-wieczna o sklepieniu sieciowym, przylegająca do prezbiterium od strony południowej. W kaplicy późnobarokowy ołtarz z 2. poł. XVIII w. Kaplica Matki Boskiej z 2. poł. XV w., na ścianach gotycka polichromia z 1470 r., odkryta w latach 1933–38. Sceny przedstawiają „Koronację Matki Boskiej”, „Pojmanie”, „Ostatnią Wieczerzę” i „Zdjęcie z Krzyża”. W kruchcie płyty nagrobne z XVI w. Ołtarz boczny od strony północnej pochodzi z pocz. XVIII w. W części centralnej obraz Adoracja Najświętszego Sakramentu. Chrzcielnica z XVIII w. ze sceną Chrztu Chrystusa. Organy zbudowane w latach 30. XX w. przez firmę Rieger i Kloss z Karniowa. Ambona z XVIII w. z płaskorzeźbą Chrystusa Dobrego Pasterza w zapleczu, a na baldachimie Chrystusa wręczającego klucze św. Piotrowi. Zdobienia w stylu rokoko. W skarbcu kościelnym przechowywana jest monstrancja ze sceną powrotu zwiadowców do Ziemi Kanaan, wykonana w 1687 r. przez złotnika Hansa Georga Kolbego.
Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła. Kościół został wybudowany w latach 1896-1900 i na początku był kościołem filialnym parafii Wszystkich Świętych. W 1908 r. nastąpiło erygowanie parafii pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła, a jej pierwszym proboszczem został ksiądz prałat Józef Jagło. Organy wybudował Kurzer z Gliwic w 1900 r., posiadały 42 głosy. Przebudowała je austriacka firma Rieger w 1936 r., powiększając je do 54 głosów. W 1992 r. papież Jan Paweł II erygował diecezję gliwicką, a kościół parafialny pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła podniósł do godności kościoła katedralnego.
Wnętrze kościoła jest utrzymane w stylu neogotyckim. Ołtarz główny – wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław) z drzewa sosnowego zawiera: obraz Świętych Apostołów Piotra i Pawła autorstwa Juliana Waldowskiego z Wrocławia, po bokach drewniane rzeźby św. Jadwigi Śląskiej i św. Elżbiety Turyńskiej, powyżej rzeźbę św. Michała Archanioła, postacie czterech adorujących aniołów, tabernakulum zdobione złoconym okuciem. Ołtarz boczny Najśw. Serca Pana Jezusa – wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław) zawiera: obraz przedstawiający Pana Jezusa w zapraszającym geście autorstwa Juliana Waldowskiego z Wrocławia, po bokach figury św. Franciszka z Asyżu i św. Antoniego Padewskiego, powyżej figurę św. Błażeja. Ołtarz boczny Najśw. Marii Panny – wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław) zawiera: obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem jako Królową Nieba autorstwa Juliana Waldowskiego z Wrocławia, po bokach figury św. Józefa i św. Anny, powyżej figurę św. Alojzego. Ołtarz boczny Matki Boskiej Bolesnej, ufundowany w 1910 r. a wykonany w Monachium zawiera relikwie św. Candidusa, św. Feliksa i św. Klemensji. Ołtarz boczny Matki Boskiej Częstochowskiej ufundowany w 1912 r. (jako akt za świętokradzką zbrodnię) a wykonany w Monachium zawiera: obraz zewnętrzny przedstawiający Boskiego Przyjaciela Dzieci, obraz wewnętrzny zawierający reliefy bł. Bronisława i św. Zyty, pod mensą ołtarza św. Stanisława Kostkę. Ambona zawiera: reliefy przedstawiające Boskiego Zbawiciela i czterech Ewangelistów, figurę św. Jerzego na daszku. Droga Krzyżowa – rzeźbiona w drewnie będąca dziełem C. Buhla z Wrocławia. Chrzcielnica wykonana z marmuru zawiera rzeźbioną na drewnianym wieku scenę chrztu Pana Jezusa. W przedsionku kościoła znajduje się: rzeźba (ufundowana w 1927 r.) przedstawiająca św. Antoniego Padewskiego, otoczonego ufnymi petentami, będąca dziełem znanego rzeźbiarza bytomskiego F. Schinka, witraż z 1911 r. obrazujący Baranka Bożego, adorowanego przez unoszących się aniołów wykonany w Monachium. Witraże w prezbiterium wykonane w warsztacie A. Kliema z Raciborza (odrestaurowane w 1955/56 r.) przedstawiają: św. Barbarę, św. Jadwigę, św. Piotra i Pawła oraz św. Wojciecha i Jacka. Organy wykonane przez firmę Ernesta Kurzera z Gliwic (1899). Dzwony na wieży kościelnej (1922): największy St.Maria (ton b) o wadze 3405 kg, średni Święty Józef (ton des) o wadze 2010 kg, najmniejszy Święty Jerzy (ton e) o wadze 943 kg.
Kościół św. Michała Archanioła (akademicki). Parafia powstała w 1936 r. poprzez wydzielenie z parafii św. Apostołów Piotra i Pawła. Początkowo parafia funkcjonowała bez własnego kościoła, a nabożeństwa odbywały się w tymczasowej kaplicy w budynku na lotnisku, od października 1939 r. w kaplicy św. Małgorzaty, a po jej spaleniu 26 stycznia 1945 r. w kaplicy Konwiktu Biskupiego Albertinum. Od sierpnia 1963 r. kaplica ta stanowi kościół parafialny, a w budynku konwiktu mieści się gliwicka kuria biskupia. W 1988 r. z parafii wydzielono parafię Matki Boskiej Częstochowskiej.
Kościół Trójcy Św. Pierwotnie w miejscu dzisiejszego kościoła Trójcy Świętej znajdował się szpital i kaplica pod wezwaniem Trójcy Świętej, św. Marii i św. Bartłomieja. Budynki ufundował w 1409 r. starosta gliwicki, Michael Pillcator. Od XVI do XIX w. zabudowania te ulegały wielokrotnym zniszczeniom, odbudowom i przebudowom. Obecny kościół zbudowano w stylu klasycystycznym w latach 1836-38. Służył on jako kaplica dla mieszkających w pobliskim przytułku ubogich wdów. W 1872 r. świątynię przejęli starokatolicy. W użytkowaniu Kościoła Starokatolickiego w Niemczech kaplica pozostawała do 1922 r. Później ponownie została przejęta przez Kościół rzymskokatolicki. W latach 1923-41 służyła jako filiał parafii św. Piotra i Pawła w Gliwicach. Odprawiane tutaj były w okresie międzywojennym msze dla głuchoniemych. W czasie II wojny światowej budynek sakralny był ponownie użytkowany przez parafię starokatolicką. W 1945 r. kościół przejęli katolicy obrządku ormiańskiego, wypędzeni z Kresów Wschodnich. Opiekunem świątyni został ks. Kazimierz Roszko, były proboszcz parafii ormiańskiej w Horodence. Za jego sprawą w 1950 r. do kościółka sprowadzono ze Starych Budkowic obraz Matki Boskiej Łysieckiej i utworzono przy nim sanktuarium maryjne. W latach 1958-62 kościół Trójcy Świętej został gruntownie wyremontowany. 17 września 1985 r. został przez nieznanych sprawców ograbiony z przechowywanych w nim cennych darów wotywnych. Po włamaniu został ponownie odnowiony w 1987 r. 3 września 1989 r. w kościele miała miejsce koronacja obrazu Matki Boskiej Łysieckiej. Uroczystego aktu dokonał patriarcha ormiańskokatolicki Jan Piotr XVIII Kasparian, ale korony poświęcił wcześniej na Jasnej Górze podczas swojej podróży apostolskiej papież Jan Paweł II. 1 grudnia 2009 r. dekretem ordynariusza wiernych obrządku ormiańskiego w Polsce, arcybiskupa Kazimierza Nycza, przy kościele powołano parafię ormiańskokatolicką. Jej proboszczem został ksiądz Tadeusz Isakowicz-Zaleski.
Obok stoi figura św. Jana Nepomucena z 1794 r., jej autorem jest opawski rzeźbiarz Johannes Nitsche. Początkowo figurę ustawiono przy moście św. Jana nad Ostropką, a następnie przesunięto do wylotu ul. Basztowej. Od 1927 r. stoi przed wejściem do kościoła Św. Trójcy.
Drewniany kościół Wniebowzięcia NMP. Kościół został wybudowany w Zębowicach koło Olesna w 1493 r. W 1777 r. wybudowano nową wieżę, dostawioną do nawy, a jej budowniczym był cieśla Wojciech Kokot. W XVIII w. wzbogacono wystrój wnętrza, zaś w 1878 r. Johann Gaida wykonał nowe polichromie. W czasie III powstania śląskiego kościół został przestrzelony pociskiem artyleryjskim, który wszedł od strony prezbiterium blisko ołtarza głównego, przebił balustradę chóru muzycznego i organy, po czym utkwił w belce poprzecznej (niewypał znaleziono podczas prac rozbiórkowych). Po wybudowaniu w Zębowicach w 1911 r. nowego, murowanego kościoła, drewniana świątynia została zakupiona przez władze miejskie i w 1925 r. przeniesiona do Gliwic, na niedawno powstały Cmentarz Centralny. Pracami rekonstrukcyjnymi kierował Robert Josefek pod nadzorem architekta miejskiego Karla Schabika. Przeniesienia polichromii ścian i stropu dokonał Karol Platzek. Poświęcenia dokonano 12 września 1925 r., a w rok później oddano kościół do użytku. Budowla służyła jako pomocnicza kaplica pogrzebowa i miejsce modlitwy. Jednakże, zapomniana przez konserwatorów, ulegała powolnej dewastacji i pod koniec lat 70. XX w. kościół został zamknięty dla obrzędów liturgicznych. Od 1960 r. władze parafii Wszystkich Świętych, na terenie której znajdował się kościół, starały się o jego remont. Dopiero jednak po 1989 r., kiedy kościółek popadł już w zupełną ruinę, nowe władze samorządowe Gliwic podjęły decyzję ratowania zabytku. W 1992 r. kościół został całkowicie rozebrany, a poszczególne jego elementy poddano konserwacji. Z powodu braku odpowiednich funduszy, dopiero w 1997 r. rozpoczęto prace związane z przeniesieniem kościoła na teren nieczynnego już Cmentarza Starokozielskiego, gdzie został ostatecznie zrekonstruowany. Staraniem gminy i diecezji prace zakończono w 2000 r. W Uroczystość Wniebowzięcia NMP biskup gliwicki Jan Wieczorek dokonał 15 sierpnia 2000 r. konsekracji zrekonstruowanego kościoła, który odtąd pełnił funkcję kościoła rektorskiego. Z dniem erygowania nowej parafii, czyli 1 lipca 2004 r. został podniesiony do rangi kościoła parafialnego.
Kościół pierwotnie gotycki, przebudowany został w XVII i ponownie w XVIII w. w duchu barokowym. Obecnie nie jest orientowany – prezbiterium skierowane jest w kierunku północno-zachodnim. Nawa i węższe od niej prezbiterium o konstrukcji zrębowej, wieża o konstrukcji słupowej. Do prezbiterium przylega zakrystia z lożą kolatorską. Dachy kryte gontem. Nad nawą wieżyczka na sygnaturkę. Na wieży znajduje się dzwon „Maksymilian” z 1927 r. Ołtarze i ambona przeniesione z Zębowic wraz z kościołem. Ołtarz główny, barokowy, z XVIII w., z obrazem Matki Boskiej Szkaplerznej oraz figurami śś. Piotra i Pawła. Ołtarze boczne z XIX w. W ołtarzu lewym obraz przedstawiający św. Brygidę, w prawym natomiast – św. Anną nauczającą Marię. Z XVIII w. pochodzą także organy z odrestaurowanym prospektem organowym oraz dwie kropielnice. Z Zębowic pochodzi również figura Ecce Homo z 1505 r., obecnie znajdująca się w Pocysterskim Zespole Klasztorno-Pałacowym w Rudach. Polichromie na wewnętrznych ścianach i stropach pochodzą z XVIII w. i zostały odtworzone podczas ostatniej renowacji kościoła. Na stropie nad nawą przedstawiono Oko Opatrzności, otoczone symbolami wezwań Litanii Loretańskiej. Na stropie prezbiterium namalowano scenę Koronacji Matki Boskiej, nad lożą zaś – św. Wiktora i św. Amalię. Kościół znajduje się obecnie na zachowanej części cmentarza starokozielskiego. W pobliżu znajdują się nieliczne nagrobki, kaplica św. Jacka Odrowąża, krzyż z figurą Chrystusa i figura Matki Boskiej. W otoczeniu znajdują się też liczne drzewa.
Kościół Podwyższenia Krzyża Św. Pierwsza wzmianka o drewnianym kościele pochodzi z 10 marca 1516 r. Nowy murowany kościół w barokowym stylu zbudowano w 1623 r. 10 października 1677 r. kościół i klasztor spłonęły. Zostały one odbudowane w stylu barokowym pod nadzorem Franciszka Sikory wg projektu Melchiora Stokłosy. Poświęcenie miało miejsce w 1683 r. Jednym z fundatorów był król Jan III Sobieski. W 1726 r. Bernard Welczek i Piotr Strzela ufundowali wieżyczkę na sygnaturkę. W latach 1924-26 kościół został odnowiony i rozbudowany – powiększono nawę południową oraz dobudowano kaplicę i przedsionek. Podczas pożaru 7 lipca 1980 r. zniszczeniu uległa między innymi późnobarokowa polichromia oraz wyposażenie wnętrza. Po trzech latach remontu, kościołowi został przywrócony poprzedni wystrój. 21 listopada 1980 r. przy kościele utworzono parafię.
W 1612 r. do Gliwic przybył franciszkanin ojciec Bonawentura, by założyć obok kościoła klasztor franciszkanów. W 1683 r. w klasztorze zatrzymał się król Jan III Sobieski podczas wyprawy pod Wiedeń. 30 października 1810 r. nastąpiła kasacja klasztorów i zakonów. W 1811 r. zakonnicy opuścili klasztor, który wkrótce został przejęty na własność przez miasto. 29 kwietnia 1816 r. otwarto w nim gimnazjum. 15 marca 1921 r. przybył pierwszy redemptorysta, ojciec Henryk Gluchnik. 10 maja 1925 r. klasztor przekazano na własność zakonnikom. W czasie II wojny światowej w klasztorze przebywali repatrianci z Bukowiny i Rosji. 7 sierpnia 1945 r., z inicjatywy zakonników niemieckich, przekazano klasztor polskim redemptorystom.
Kościół barokowy, pierwotnie jednonawowy, z prostokątnym prezbiterium od strony północnej. Do prezbiterium przylega od zachodu zakrystia. Prezbiterium dwuprzęsłowe, szersza od niego nawa, początkowo czteroprzęsłowa, od 1926 r. powiększona o dwa kolejne przęsła. Do nawy przylega od wschodu kaplica św. Barbary, zaś od wschodu i południa – przybudówki. Sklepienia wnętrza krzyżowo-kolebkowe. Dachy dwuspadowe z sygnaturką.
Wyposażenie późnobarokowe, z XVIII w. Ołtarz główny z Krzyżem oraz Matką Boską i prawdopodobnie Marią Magdaleną. W nawie głównej ponadto ołtarze boczne Matki Boskiej Nieustającej Pomocy oraz św. Rodziny. W nawie bocznej ołtarz św. Barbary. Nad centralnym łukiem kościoła fresk przedstawiający Matkę Boską, gliwicki kościół Wszystkich Świętych oraz świętych Franciszka z Asyżu, Jana Kapistrana i Bernarda z Clairvaux. Na ścianie tęczy zachowana polichromia z XVIII w., pozostałe malunki autorstwa Karla Platzka pochodzą z 1925 r.
Budynek klasztoru, znajdujący się po zachodniej stronie kościoła, barokowy, remontowany w 1925 r. Jest to budynek murowany, czteroskrzydłowy, z wewnętrznym wirydarzem. Skrzydła jednotraktowe z korytarzem od strony dziedzińca. Sklepienia żaglaste lub kolebkowo-krzyżowe, w przebudowanych pomieszczeniach stropy płaskie.
W pobliżu kościoła znajdował się cmentarz przyklasztorny, zamknięty w 1902 r. Znajduje się tam kaplica cmentarna rodziny Gallich, wybudowana prawdopodobnie w 1902 r. w miejscu poprzedniej z 1800 r. Jest to budowla murowana, neogotycka, na planie krzyża greckiego. Drzwi drewniane, zwieńczone – podobnie jak i okna – ostrołukami. Dach zwieńczony sygnaturką.
Kościół św. Barbary. Poprzedni kościół, drewniany, jednonawowy, powstał przed 1482 r. i istniał do 1860 r. Jego wygląd przedstawia pamiątkowy krzyż fundacji pastora Roberta Sigismunda Beera, postawiony w miejscu dawnego prezbiterium. Ewangelicy przejęli kościół 7 lipca 1815 r. Ponieważ świątynia była zbyt mała dla zwiększającej się liczby wiernych, w 1835 r. rozpoczęto starania o budowę nowego kościoła. Został on wybudowany w latach 1856-59 przez miejscową parafię ewangelicką wg projektu berlińskiego architekta Augusta Stülera. Podczas budowy wieży wystąpiły poważne problemy konstrukcyjne. Na wysokości 18,3 m odchyliła się ona od pionu o 15 cm. Po zabiegach prostowania osiągnęła poziom 25,3 m. Zwieńczono ją strzelistym hełmem o wysokości 19,2 m wysokości co łącznie dało wysokość 44,5 m. Obiekt oddano do użytku dopiero w 1863 r. Po II wojnie światowej przekazano go duszpasterstwu Wojska Polskiego.
Kościół ma formę tradycyjnej bazyliki trójnawowej, przekrytej stropem, bez transeptu i bocznych kaplic. W nawach bocznych o mniejszej wysokości znajdują się empory wsparte na filarach. Naprzeciw prezbiterium, w nawie głównej, znajduje się prospekt organowy. Ołtarz główny, klasycyzujący, przedstawia św. Barbarę w otoczeniu męczennic. W latach 90. XX w. w zwieńczeniu ołtarza umieszczono kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, znajdującą się poprzednio w ołtarzu bocznym. Ołtarze w nawach bocznych poświęcono Najświętszemu Sercu Jezusa, św. Antoniemu, św. Józefowi i św. Judzie Tadeuszowi. Ściany zdobią współczesne malunki, przedstawiające m. in. Chrystusa w Mandorli oraz św. Maksymiliana Kolbe. Kościół zdobią także tablice i epitafia, upamiętniające Polaków zesłanych na Syberię, ofiary łagrów, Orlęta Lwowskie czy żołnierzy Armii Krajowej. Przed kościołem posąg św. Barbary oraz krzyż upamiętniający poprzednią, drewnianą świątynię.
Rynek w Gliwicach ma kwadratowy kształt, a z każdego rogu odchodzą dwie uliczki. Kształt rynku oraz uliczki gliwickiej Starówki został ukształtowany w okresie lokacji miasta w średniowieczu. Kamienice znajdujące się przy rynku pochodzą w większości z XIX i XX w. i zostały poważnie zniszczone podczas II wojny światowej. Po 1946 r. rynek odbudowano i zrewaloryzowano wg projektu inż. Franciszka Maurera. W 2010 r. została przeprowadzona wymiana nawierzchni rynku oraz przeprowadzone prace archeologiczne, podczas których znaleziono studnie. W ostatnich latach przeprowadzano też renowację kamieniczek, znajdujących się przy rynku.
Na środku rynku stoi ratusz z XVIII/XIX w. Pierwszy ratusz w Gliwicach wybudowano już pod k. XIII w., następny powstał w XV w. Jego wysokość wynosi 41,5 m. W piwnicach budynku znajdują się pozostałości murów pierwszego ratusza. Obecnie w budynku znajduje się Pałac Ślubów oraz sale reprezentacyjne, a w piwnicach kawiarnia.
W zachodniej części rynku znajduje się Fontanna z Neptunem. Przedstawia Neptuna na delfinie, jest wykonana z piaskowca. Fontanna stoi na cokole wewnątrz kwadratowego basenu. Została wybudowana w 1794 r., stworzył ją Johannes Nitsche, rzeźbiarz barokowy, pochodzący z Opawy. Fontannę wybudowano w związku z budową kanału kłodnickiego. Miała być symbolem połączenia Gliwic z morzem.
Hotel Diament. Wzniesiony w 1895 r. na planie czworokąta. To czterokondygnacyjny budynek wpisany w róg ówczesnych ulic Wilhelmstrasse (dzisiejsza ul. Zwycięstwa) i An der Klodnitz (dzisiejsza ul. Kłodnicka). Został otwarty w 1897 r. pod nazwą Schlesischer Hof (Dwór Śląski). Był wówczas jednym z najbardziej ekskluzywnych hoteli w Gliwicach. Oferował gościom blisko 30 pokoi w wysokim standardzie.
W ciągu najbliższych kilku lat jego wnętrza i elewacja były kilkakrotnie przebudowywane, natomiast w 1905 r. zainstalowano w nim oświetlenie elektryczne. W czerwcu 1899 r. hotel odwiedziła para książęca Charlotte i Bernhard von Sachsen-Meiningen. Po 1945 r. hotel stanowił własność komunalną, zaś w latach 90. właścicielem zostało Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Usług Turystycznych w Katowicach, a następnie spółka HOFPOL z Czekanowa. Dziś obiekt jest częścią polskiej sieci Hotele Diament. W 1998 r. rozpoczęto generalny remont budynku, który przywrócił m.in. pierwotny wygląd fasady. Budynek jest utrzymany w stylu eklektyzmu z przewagą neorenesansu i neobaroku.
Palmiarnia. Pierwsze szklarnie na terenie obecnego Parku Chopina w Gliwicach powstały już około 1880 r. Obecna palmiarnia powstała w 1924 r. i od tego czasu była wielokrotnie przybudowywana. Budynek palmiarni to nowoczesna konstrukcja architektoniczna o powierzchni 2000 m2, w którym rośnie ponad 5600 roślin, a najstarsze okazy mają nawet ponad 100 lat. Palmiarnia jest podzielona na cztery pawilony tematyczne, w których poza egzotycznymi roślinami znajdują się również: terraria z gadami, akwaria z żółwiami, egzotyczne papugi i kanarki. W 2012 r. palmiarnia jest rozbudowywana o kolejne dwa pawilony – tym razem akwarystyczne. Przed wejściem do palmiarni znajdują się rzeźby lwów leżących.
Kompleks budynków Politechniki Śl. Czerwona chemia – potoczna nazwa jednego z budynków Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach, położonego w pobliżu skrzyżowania ulic ks. Marcina Strzody i Wrocławskiej. Budynek jest przykładem neogotyckiego budownictwa ceglanego z przełomu XIX i XX w. Projektantem budynku, wzniesionego w latach 1906-07, był architekt Georg Kuczora, który zaprojektował on również Katedrę śś. Piotra i Pawła. Bogaty zbiór form i detali elewacji nawiązuje do gotyckich motywów spotykanych w XIV i XV w. na terenie Królewca, Hamburga i Lubeki. Styl ten charakteryzuje się licznymi kształtkami ceramicznymi (ościeża okienne) oraz stosowaniem cegieł barwionych i glazurowanych (parapety okienne, fryzy), a także elementów kamiennych (portale okienne i cokoły). Monumentalny charakter bryły gmachu podkreślają ryzality (część budynku wysunięta przed lico elewacji), zwieńczone schodkowymi szczytami oraz wieża wznosząca się ponad stromymi dachami budynku. Jednym z elementów elewacji jest dawny herb Gliwic, umieszczony na wieży od strony ul. Strzody. Jest on jednym z czterech – utrwalonych w architekturze – herbów Gliwic. Wykonano go z elementów ceramicznych. Wejście główne, zaakcentowane portalem zamkniętym ostrołukiem, wprowadza nas do wnętrz budynku. Uwagę zwracają tam sklepienia sieciowe i krzyżowo-żebrowe, wsparte na kolumnach i konsolach. Na budynku zachował się niemiecki napis: Maschinenbau und Hütten Schule. Obok budynek Szarej Chemii , oddany do użytku w 1911 r., mieściła się w nim średnia szkoła dla chłopców i dziewcząt. W 1927 r. został rozbudowany.
Budynek straży pożarnej z 1898 r.
Willa Caro, zbudowana na zamówienie śląskiego przemysłowca Oscara Caro w latach 1882-85. W latach 1991-2000 wykonano kapitalny remont budynku. Obecnie willa jest główną siedzibą Muzeum w Gliwicach. Rezydencja znajduje się w centrum Gliwic przy ulicy Dolnych Wałów. Willa posiada niemal całkowicie zachowany wystrój wnętrz. Oprócz stałej wystawy muzealnej, obrazującej dziewiętnastowieczne wnętrza mieszkalne miejskich siedzib przemysłowców, w budynku znajduje się ekspozycja etnograficzna prezentująca kulturę ludową regionu gliwickiego. Ekspozycja ta stanowi uzupełnienie szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego. Przed budynkiem znajduje się na cokole rzeźba lwa czuwającego. Rzeźba wykonana jest z żeliwa i została odlana w 1824 r. w Hucie Gliwice. Jest jednym z kilku żeliwnych odlewów wykonanych wg projektu Theodora Kalidego z pracowni prof. Christiana Daniela Raucha z Berlina. Poszczególne egzemplarze można było zamówić w odlewni w Berlinie, a potem także w Gliwicach. Pierwowzorem był posąg lwa ustawiony 15 maja 1822 r. w Starościńskich Skałach – obecnie do obejrzenia nad Jeziorem Złotnickim w okolicach Leśnej. Pierwotnie pomnik ustawiony był przed jednym z budynków administracyjnych Huty Gliwice (obecnie GZUT). W okolice Willi Caro przeniesiono go dopiero w 1934 r.
Zamek Piastowski, wzniesiony wraz z murami obronnymi w połowie XIV w., początkowo w formie dwóch połączonych baszt, przebudowany na przełomie XIV i XV w., kiedy to podobno stał się siedzibą gliwickiej gałęzi Piastów Śląskich. W 1561 r. nowy właściciel zamku, Fryderyk von Zetritz, rozbudował go i w tym stanie, łącząc w sobie pierwotny styl gotycki i późniejszy renesansowy, budowla przetrwała do dnia dzisiejszego. Przed 2. Wojną Światową znany jako „Dwór Cetrycza” (niem. Zetritzhof). W 1959 r. został gruntownie odrestaurowany i stał się częścią Muzeum w Gliwicach. W ostatnich latach zamek przeszedł gruntowną renowację.
Poczta główna z XIX/XX w.
Dworzec kolejowy. 2 października 1845 r. otwarto linię kolejową łączącą Wrocław z Gliwicami, wraz z którą wybudowano gliwicki dworzec. Po raz pierwszy budynek dworca rozbudowano w 1873 r. W 1913 r. powstał projekt rozbudowy dworca do obecnych rozmiarów, który został kilkukrotnie zmodyfikowany zanim doczekał się realizacji. Po przerwie spowodowanej I wojną światową, w 1923 r. podjęto przebudowę otoczenia dworca, a budowę samego dworca rozpoczęto 24 kwietnia tego roku. Obiekt oddano do użytku 9 grudnia 1925 r. (za Wikipedią)
Wieża ciśnień przy ul. Sobieskiego z 1918 r.
Sąd Rejonowy na ul. Wieczorka z k. XIX w., dawny budynek Zespołu Szkół Samochodowych.
Cmentarz Centralny z 1920 r. z kaplicą cmentarną z 1924 r. Cmentarz został zaprojektowany jako nowoczesna nekropolia będąca własnością ówczesnych władz miasta, a więc nie był to cmentarz wielowyznaniowy. Na początku obszar nekropolii wynosił 19,47 ha, potem zwiększono jego powierzchnię do 22 ha. Zbudowano go na planie prostokąta, ponieważ zakładano w pobliżu budowę autostrady (droga nr 88).Wejściem na cmentarz są dwie bramy, zakończone tympanonami. Na zwieńczeniu bram głównych znajdują się napisy łacińskie: „Media vita in morte sumus MDCCCCXX, vivendum ut recte moriamur moriendum ut recte vivamus”.
Stary cmentarz żydowski. Cmentarz powstał w 1815 r. na terenie zakupionym przez gminę żydowską w 1795 r. Początkowo znajdował się na przedmieściu Piasek, poza obszarem zabudowanym. Ostatniego pochówku dokonano w 1937 r. kiedy to pochowano Ernestinę Hahn, nekropolię zaś zamknięto definitywnie w 1953 r. Po 1945 r. nagrobki zrobione z wartościowych kamieni rozkradano i wykorzystywano jako surowiec budowlany. Cmentarz został odebrany gminie żydowskiej w 1956 r., a latach 70-tych planowano jego likwidację w związku z planowanym rozwiązaniem komunikacyjnym. Do likwidacji ostatecznie nie doszło ze względu na wartość historyczną i artystyczną obiektu. Po II wojnie światowej w budynku dawnego domu przedpogrzebowego znajdował się warsztat stolarski, a następnie świetlica. Od 2010 r., z inicjatywy stowarzyszenia na rzecz Dziedzictwa kulturowego w Gliwicach „Pamięć – Zikaron” cmentarz jest okresowo udostępniany dla zwiedzających.
Cmentarz położony jest w centrum miasta, między ul. Na Piasku (wejście), torami kolejowymi i kamienicami przy ul. Okopowej. Zajmuje powierzchnię 0,63 ha. Do dziś przetrwało około 500 nagrobków. Ustawiano je w równych rzędach. Dominowały macewy wykonane z szarego piaskowca, zwieńczone trójkątnie lub półkoliście, na których znajdowały się inskrypcje w języku hebrajskim lub niemieckim i hebrajskim. Zdobiono je również starotestamentowymi symbolami. Najstarsze nagrobki posiadają inskrypcje zrobione w rycie wypukłym w języku hebrajskim. Najokazalszym jest grobowiec rodziny Meyerów. Na cmentarzu spoczywają również m.in. członkowie rodziny Troplowitz, Frankel, Freud i Froehlich. W części dla dzieci pochowano m.in. rodzeństwo Edyty Stein. Przy głównym wejściu znajdują się ruiny domu przedpogrzebowego.
Fontanna z trzema faunami znajduje się przed budynkiem Urzędu Miejskiego przy ulicy Zwycięstwa. Fontanna przedstawia trzy trzymające się za ręce tańczące fauny i została odlana z żeliwa w Hucie Gliwice w 1928 r. Fontanna została umieszczona na cylindrycznym cokole z ornamentem z motywem baranich głów i festonów. Fontanna jest przez Gliwiczan potocznie zwana Diabełkami. W 2010 r. fauny zostały poddane renowacji.
Dom ul. Basztowa 5 z XVIII/XIX w., ul. Basztowa 7 z 1. poł. XIX w.
Kopalnia Gliwice. Początki kopalni datuje się na 1901 r., kiedy to połączono 16 pól górniczych należących do Wiliama Suermondta i kilkunastu przedsiębiorców z Nadrenii. Eksploatację rozpoczęto w 1912 r. Do 1945 r. kopalnia nosiła nazwę Gliwitzer Grube, a od 1945 roku nazwę Gliwice. We wrześniu 1999 r. kopalnia została zlikwidowana. Obecnie tereny byłej kopalni zostały zagospodarowane jako Nowe Gliwice. Funkcjonuje tu Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości. Od 1 października 2010 r. w budynku dawnej maszynowni mieści się Muzeum Odlewnictwa Artystycznego.
