Kąty Wrocławskie

Kategoria: Gmina Kąty Wrocławskie, Równina Wrocławska


Miasto (5700 mieszkańców) w powiecie wrocławskim, położone w dolinie między Bystrzycą a Strzegomką, przy linii kolejowej Wrocław – Wałbrzych, autostradzie A4 Wrocław – Legnica i szosie Środa Śląska – Oława. Wg ustnych przekazów osada istniała tu już w 1101 r. Miasto lokowane na prawie średzkim przez ks. Bolka I Surowego w 1297 r. pod nazwą Kant. W 1302 r. wzmiankowano parafię i dziedzicznego wójta. W 1322 r. miasto wniosła w posagu żona Konrada Oleśnickiego, w 1329 r. weszło w skład ks. świdnicko-jaworskiego, później ziębickiego. W 1339 r. ks. Bolko II Mały sprzedał je Konradowi II Oleśnickiemu. W 1419 r. w ramach zastawu przeszło na własność diecezji wrocławskiej, która miasto kupiła w 1460 r. i posiadała aż do sekularyzacji w 1810 r. Częściowo zniszczone w najeździe husyckim w 1428 r. i ponownie w 1512 r., w czasie walk ks. ziębickiego Bartłomieja z mieszczanami wrocławskimi. Rozwinęło się w 1. poł. XVI w., przed 1587 r. przebudowano mury miejskie. Zniszczone w czasie wojny trzydziestoletniej (pożar z 1624 r., któremu uległ nie odbudowany już zamek), długo podnosiło się z ruin. Również w czasie wojen śląskich miały tu miejsce walki, z udziałem m.in. wojsk rosyjskich, 14 maja 1807 r. rozegrała się tu bitwa prusko-francuska. W 1843 r. doprowadzono linię kolejową Wrocław – Świebodzice, w latach 1855-1856 rozebrano mury miejskie, z materiału z nich wzniesiono południową część miasta. W latach 1896-1920 istniała tu fabryka prochu, do 1945 r. działała również huta. W 1936 r. zbudowano autostradę z węzłem koło Kątów. W latach 1942-45 działał tu obóz jeniecki dla Rosjan, przez Kąty przechodziły drogi ewakuacji mieszkańców Wrocławia i marsz śmierci Fünfteichen – Gross Rosen. Miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną 8 lutego 1945 r., zniszczeniu uległa jego wschodnia część. Od 1999 r. miasto znajduje się w powiecie wrocławskim, wskutek dogodnego położenia przy autostradzie lokują się tu zakłady przemysłowe i powstają nowe budynki mieszkalne.

Warto zobaczyć:

Kościół śś. Piotra i Pawła, pierwotny wzmiankowany w 1301 r., aczkolwiek w szczycie portalu kruchty widnieje data 1101. Obecny późnogotycki z ok. 1500 r., zakrystia i kruchta z 1520 r. Od 1632 r. przez krótki czas należał do ewangelików. W 1853 r. na wieży powstała neogotycka galeria z krenelażem, zmieniona w 1910 r. na wieżyczki, w k. XIX w., zbudowano kaplicę Św. Krzyża. Trójnawowy z trójbocznie zamkniętym prezbiterium i masywną wieżą od zachodu, nakryty sklepieniem gwiaździstym. Wewnątrz ołtarz główny z 1879 r. autorstwa Karola Buhla z obrazem MB przywiezionym z Tłumacza koło Stanisławowa, poza tym barokowe rzeźby z lat 1730-1750 i gotyckie: Maryja z Dzieciątkiem z ok. 1410 r. oraz św. Marcin i św. Jan Chrzciciel z 1470 r. Przed bramą cmentarną figura św. Jana Nepomucena z 1738 r. fundacji kolatora biskupiego Jana Kriegiera, przed kościołem kolumna maryjna z 1896 r. Obok zachowany fragment dawnych murów miejskich, dolne partie z XIV w., wyższe z 1587 r. Na cmentarzu mogiły żołnierzy polskich, radzieckich oraz ofiar marszu śmierci. Plebania z 1838 r.

Ratusz. Pierwotny spłonął w 1624 r., zachowała się z niego renesansowa wieża z 1613 r. Obecny powstał w latach 1876-79, posiada plan prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem ze studnią. Po remoncie w latach 1933-34 usunięto część wystroju elewacji, obecnie siedziba UMiG. Od wschodu przylega renesansowa wieża z zegarem, 36 m wys., prostokątna dołem, przechodząca w ośmiobok i zwieńczona barokowym hełmem. W północnej
ścianie tablice herbowe wrocławskich biskupów: Hansa von Reibnitz (1613), Karola austriackiego i Jana Scultetusa (1604-1613). Na górze cztery figury lwów, trzymających tarcze i zegar.
Większość kamienic neoklasycystyczna z XIX/XX w. Zachowały się również barokowe z XVIII w. (Rynek 35, ul. Świdnicka 35). W Rynku nr 26 kamienica z k. XIX w. z orłem niemieckim i herbem Kątów, mieściło się tu wydawnictwo lokalnej gazety. We wschodniej pierzei apteka z lat 1906-10.
Kościół ewangelicki. Pierwszy powstał ok. 1600 r., jednak z nakazu biskupa wrocławskiego szybko go rozebrano. Obecny klasycystyczny powstał na rynku wg planów Karla Friedricha Schinkla i projektu G. A. Freya w latach 1834-36, miał nawiązywać do świątyni greckiej. Po 1945 r. siedziba kina, obecnie znajdują się tu sklepy.

Dawny zamek, istniejący na miejscu Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu, istniał już w 1293 r., spłonął w 1624 r. i nie został już odbudowany. Na miejscu dziedzińca w 1851 r. zbudowano browar z parkiem i letnią restauracją, obecnie ośrodek kultury. Za nim można dostrzec zarys murów grodu o wymiarach 60 x 38 m.
Pałacyk przy ul. 1 Maja 71 z ok. 1910 r., przed wojną siedziba Śląskiej Szkoły Doradców Budowlanych, po 1945 r. biura POM, obecnie własność prywatna.
Park Miejski, łączący się z pięknymi lasami łęgowymi, wchodzącymi w skład Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy.
Pozostałości fundamentów murowanej szubienicy.
Krzyż pojednania bez prawego ramienia po prawej stronie drogi Kąty- Kilianów (189 x 47 x 18 cm). Kolejny łaciński, przy mostku na pd.-zach. od ul. 1 Maja (60 x 77 x 20 cm).

Stacja kolejowa z drewnianą wiatą peronową z lat 1867-1870.
Wieża ciśnień z 1934 r.

Ul. Brzozowa – zespół szkół z halą sportową.

Ul. Mireckiego – kilka domów z pocz. XX w., cmentarz.

Dodaj komentarz