Kościan

Kategoria: Gmina Kościan, Równina Kościańska
Tagi: , , ,

Miasto powiatowe (24 tys. mieszkańców) w Wielkopolsce, położone na południe od Poznania przy szosie i linii kolejowej Poznań – Wrocław. Osada targowa wzmiankowana w XII w., nazwa pochodzi od rośliny bagiennej, rosnącej w podmokłej dolinie Obry. Lokacja na prawie polskim miała miejsce w 2. poł. XIII w. W 1296 r. miasto przeszło z rąk książąt wielkopolskich w granice Księstwa Głogowskiego, w 1332 r. wróciło do Polski i zostało miastem królewskim. W 1400 r. Władysław Jagiełło dokonał lokacji na prawie magdeburskim. W XV w. Kościan był drugim po Poznaniu ośrodkiem w Wielkopolsce i siedzibą powiatu. Działało tu 21 cechów, miejscowe sukna dostarczano na dwór królewski i eksportowano za granicę, chronione były nawet specjalnym znakiem przemysłowym. W XVII w. miasto podupadło, w czasie potopu Szwedzi spalili je i zburzyli zamek. Kolejny okres rozwoju miał miejsce w XIX w., rozwinął się przemysł tytoniowy i przetwórstwo buraków cukrowych. W 1856 r. doprowadzono linię kolejową Wrocław – Poznań, w 1900 r. powstało odgałęzienie do Gostynia, w 1901 r. do Grodziska Wlkp. 31 grudnia 1918 r. miasto zdobyli powstańcy wielkopolscy. W czasie II wojny światowej Niemcy zagazowali 534 pacjentów miejscowego Zakładu Psychiatrycznego. Po wojnie miasto się rozbudowało, od 1999 r. ponownie jest siedzibą powiatu.

Co warto zobaczyć w Kościanie

Gotycki kościół farny NMP Wniebowziętej, wzmiankowany w 1289 r. Obecną budowlę zbudowano w latach 1333-56, w XV w. dobudowano nawy boczne i 6 kaplic. Kościół odbudowano po pożarze w 1503 r., zawaloną w 1547 r. wieżę odbudowano w 1594 r., ponownie jednak runęła w 1711 r. Od poł. XIV w. do 1755 r. patronat nad kościołem sprawowali poznańscy joannici. Murowana świątynia z cegły w układzie wendyjskim posiada trzy nawy. Przy wejściu głównym neogotycki portal, przy pozostałych portale gotyckie. Wewnątrz cztery rodzaje sklepień: kolebkowe, sieciowe, gwiaździste i krzyżowo-żebrowe. Późnorenesansowy ołtarz główny z 1620 r., w jego dolnej kondygnacji tryptyk z figurą MB z Dzieciątkiem z 1525 r. W kościele znajduje się również późnogotycki tryptyk z 1507 r., pochodzący z warsztatu Mistrza z Gościszowic. W ołtarzu św. Anny z 1626 r. gotycka figura św. Anny Samotrzeciej z ok. 1520 r. Pozostałe ołtarze: św. Józefa z 1721 r., św. Kazimierza z XVII w.,MB Szkaplerznej z 1649 r., św. Barbary z 1636 r., św. Walentego z 1698 r. z figurą z pocz. XVI w., św. Benona z XIX w. i Serca Pana Jezusa z XX w. Obok ołtarza głównego płyta nagrobna z 1444 r., poza tym renesansowy nagrobek Macieja Opalińskiego i starosty kościańskiego Jana Orzelskiego z 1595 r. W łuku tęczowym Ukrzyżowanie z 1734 r., ambona z pocz. XVIII w.
Kościół Pana Jezusa. W tym miejscu stał klasztor dominikanów i kościół śś. Marii Magdaleny i Mikołaja, ufundowany w 1410 r., zniszczony w pożarze w 1503 r. i ponownie w czasie najazdu szwedzkiego w 1655 r. W latach 1670-80 starosta kościański Melchior Gurowski ufundował tu kaplicę, rozbudowaną do rozmiarów kościoła w latach 1905-08. W ołtarzu głównym cudowny krucyfiks, znajdujący się pierwotnie w refektarzu klasztoru dominikańskiego.
Kościół Św. Ducha, pierwotny sprzed 1385 r., obecny z 2. poł. XV w., przebudowany w latach 1615-20. Przy kościele znajdował się przytułek dla starców i chorych. Spalony przez Szwedów w 1655 r., odbudowany w 1698 r. W czasie II wojny światowej zamieniony na magazyn wojskowy.

Ratusz. Pierwotny wzmiankowany w 1385 r., obecny eklektyczno-klasycystyczny z poł. XIX w., przebudowany na pocz. XX w. Posiada 3 kondygnacje, dach naczółkowy i czworokątną wieżę.
Zabudowa Rynku z 1. poł. XIX w., jedynie kamienica nr 18 pochodzi z 1. poł. XVII w.

Cmentarz katolicki przy ul. Bączkowskiego z XVIII-XIX w.
Kaplica cmentarna, dawna ewangelicka z końca XIX w.
Kaplica szpitalna św. Zofii z 1908 r.
Wiatrak-koźlak przy skwerze Krimpen, koło obwodnicy miasta. Zbudowany w 1714 r. w Czarkowie, w 1977 r. restaurowany i przeniesiony w obecne miejsce.
Wiatrak-koźlak przy ul. Podgórnej z 1838 r.
Wiatrak-koźlak przy ul. Wiatracznej z 1819 r.
Wieża ciśnień z 1908 r., wzniesiona z czerwonej i żółtej cegły, w narożach wykusze nakryte ośmiobocznymi hełmami. Wieża ma 33 m wys., wewnątrz stalowy zbiornik wyrównawczy dla miasta Kościana.

Liceum przy ul. Kościuszki z 1928 r.
Stacja kolejowa z 1856 r.
Szpital psychiatryczny. W latach 1605-11 wzniesiono tu klasztor i kościół bernardynów. Po kasacie zakonu w 1830 r. budynek przebudowano na dom poprawczy, w 1836 r. powstały dwie wieże, w 1866 r. umieszczono tu szpital wojskowy a w 1893 r. zakład i sanatorium dla psychicznie i nerwowo chorych. Z dawnego wczesnobarokowego prezbiterium kościoła powstała kaplica NMP Anielskiej. Nakryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami, wewnątrz ołtarz główny z 1780 r. i stalle z tego samego roku. W latach 1899-1901 powstały budynki szpitalne, dom dyrektora i szkoła. Zachowały się również fragmenty murów klasztornych z XVII w.

Zabytkowe domy, m.in. ul. Kościuszki 6 z 1924 r., ul. Młyńska 3 z 1904 r., ul. Piłsudskiego 55 z 4 ćw. XIX w., ul. Szczepanowskiego 1,7 i 11 z 1 poł. XIX w., ul. Szewska 16 i 36 z 1 poł. XIX w., ul. Wrocławska 4 z XVIII/XIX w.

Dodaj komentarz