Sobótka

Kategoria: Gmina Sobótka, Masyw Ślęży


Miasto w powiecie wrocławskim, położone u stóp Masywu Ślęży, przy linii kolejowej Kobierzyce – Świdnica. Pierwotnie osada targowa, wzmiankowana w 1148 r. w bulli Eugeniusza III, jako własność kanoników regularnych ze Ślęży. Od 1290 r. w ks. świdnicko-jaworskim (1311-43 ziębickim). W 1399 r. kr. Wacław IV nadał osadzie miejskie prawa magdeburskie. W 1428 r. splądrowana przez husytów. W XVI w. miasto przeżywało rozkwit, w czasie wojny 30-letniej zostało poważnie zniszczone. W 1730 r. wielki pożar pochłonął starą zabudowę, w 1741 r. doszło tu do bitwy prusko-austriackiej. W 1810 r. w związku z sekularyzacją przestała być własnością kanoników regularnych, stając się miastem królewskim i uzyskując samorząd. W 1813 r. major von Luetzow utworzył w mieście Freikorps do walki z Napoleonem. W 2. poł. XIX w. zaczął się rozwój turystyki w związku z bliskością Ślęży. W 1885 r. doprowadzono linię kolejową z Wrocławia, przedłużoną w 1898 r. do Świdnicy. W 1903 r. powstała gazownia, w latach 1910-12 szpital. W 1928 r. do miasta włączono Górkę. 8 maja 1945 r. do miasta wkroczyły wojska radzieckie, chociaż walki toczyły się tu już 7-10 lutego 1945 r., w czasie nich zniszczono 50% zabudowy. W 1954 r. odłączono od Sóbótki Górkę, przyłączono z powrotem, razem ze Strzeblowem w 1973 r.

Warto zobaczyć:

Kościół św. Jakuba Starszego, pierwotnie romańska bazylika z ok. 1200 r., obecny gotycki z poł. XV w., gruntownie przebudowany na barokowy w 1739 r. Spalony w 1945 r. odbudowany w latach 1955-57 i erygowany w listopadzie 1960 r. 3-nawowy, południowa nawa boczna dłuższa z dobudowaną zakrystią. Kwadratowa wieża nadbudowana w latach 1855-57 z iglicowym hełmem. Przy głównym wejściu lew romański z XII w. prawdopodobnie z opactwa w Górce. Ołtarz główny z 1. poł. XVIII w. z obrazem św. Jakuba z ok. 1770 r., barokowe ołtarze boczne NMP i św. Jana Nepomucena, ołtarz ukrzyżowania z 1739 r., w prezbiterium figury św. Augustyna i św. Norberta z ok. 1725 r., ambona z ok. 1680 r., Droga Krzyżowa J.J. Knechta z lat 1718-32, renesansowa płyta nagrobna, epitafium i tablica fundacyjna z XVII w.
Wokół mur kamienny z XV w., przebudowany w XIX w. z tablicą upamiętniającą stojący tu niegdyś pomnik Luetzowa z 1913 r. Obok kamienny krzyż z XVIII w. i kolumna maryjna z 1720 r. z figurą z k. XIX w. Barokowa plebania z 1738 r., przebudowana w 1822 r., w portalu kartusz z inskrypcją. W ogrodzie kamienny słup graniczny z 1567 r. z herbami augustianów, cesarskim i rodu von Logau.

Kościół św. Anny (Sanktuarium św. Anny Samotrzeciej). Pierwotnie gotycka kaplica z XIV w. (obecnie prezbiterium), do której w 1511 r. dobudowano kościół, przebudowany w 1725 i 1893 r. Pełnił funkcję kościoła odpustowego i pogrzebowego, w czasie kulturkampfu w latach 1875-93 odebrany katolikom. 3-nawowy korpus, w prezbiterium, do którego dobudowana jest kaplica św. Anny, sklepienie krzyżowo-żebrowe. Wieża zwieńczona hełmem z prześwitem. Renesansowy portal główny z trójkątnym naczółkiem.
Wewnątrz figura św. Anny Samotrzeciej wg legendy przywieziona z Kijowa przez żonę Piotra Włosta, w rzeczywistości powstała w XIII/XIV w. Ołtarz główny z 1720 r. z XIX-wiecznym obrazem MB, w prezbiterium 5 figur św. Janów, przy filarach 4 gotyckie rzeźby z ok. 1500 r. (MB z Dzieciątkiem, św. Anna Samotrzecia, św. Augustyn lub św. Mikołaj, św. Jadwiga Śl.). Poza tym ołtarz 14 Św. Wspomożycieli z 1720 r., ambona z 1726 r.
Obok kościoła dwie rzeźby średniowieczne: lew romański z XII w., przeniesiony z pół koło Garncarska oraz tzw. grzyb, uznawany za pogańską rzeźbę kultową.

Dawny szpital kanoników regularnych (od 1962 r. Muzeum Ślężańskie), renesansowy z 1568 r., przebudowany w 1748 r. 2-skrzydłowy, brama wjazdowa z portalem z datą budowy. W ścianie bocznej późnogotycki portal z 1532 r., pochodzący z rozebranej kamienicy w rynku, z tarczami herbowymi i inskrypcją w łacinie, grece i po hebrajsku. W ogrodzie lapidarium kamiennych rzeźb: Pieta z 1720 r. z kolumny maryjnej przy kościele św. Jakuba, tzw. kolumna ślężańska (figura kultowa lub fragment pręgierza), krzyż pojednania z Proszkowic, kapliczka pojednania z Krzyżowic, kamienie ze znakiem krzyża solarnego z Będkowic. Wewnątrz stałe ekspozycje: Dawne wierzenia i Przyroda Masywu Ślęży.
Strona muzeum

Ratusz w dolnej części rynku z 1879 r., przebudowany w 1933 r.
Na rynku Pomnik Tysiąclecia i mapa plastyczna Ślęży.
Dawny szpital (ul. św. Jakuba 20) z ok. 1910 r.
Dawna gazownia z lat 1901-03, obecnie Muzeum Gazownictwa.
Stacja kolejowa z pocz. XX w.

Dodaj komentarz