Toszek

Kategoria: Gmina Toszek, Kotlina Raciborska


Miasto (3 633 mieszkańców) w powiecie gliwickim, położone przy szosie i linii kolejowej Strzelce Opolskie – Pyskowice. Miasto powstało między 1155 a 1201 r. (prawdopodobnie założone ok. 1163 r. przez Bolesława Wysokiego).
1201 – pierwsza wzmianka o miejscowości w bulli papieża Innocentego III – o kościele św. Piotra w Tossecz
1201-1281 – Toszek częścią Ks. Górnośląskiego
1235 – Toszek otrzymuje prawa miejskie
1281-1355 – miasto częścią Księstwa Kozielsko-Bytomskiego
1303-1328 – stolica Księstwa Toszeckiego
1357-1414 – ziemia toszecka częścią księstwa cieszyńskiego
1677 – pożar zamku i miasta
1811 – pożar zamku, właścicielem Gaschinowie
1833 – pożar miasta
1879 – doprowadzenie linii kolejowej
1881 – utworzenie prowincjonalnego domu pracy przymusowej
1924 – Toszek po raz pierwszy zajaśniał światłem elektrycznym
1945 – na terenie miasta istnieje obóz NKWD
1974 – Toszek uznany Mistrzem Gospodarności
(za Wikipedią)

Warto zobaczyć:

Klasycystyczny Dom Bractwa Strzeleckiego powstał w wyniku nadbudowania oficyny w 1848 r. Obecnie opuszczony i niszczejący.
Dolny dwór w podwórzu za domem Bractwa Strzeleckiego, wzniesiony po pożarze zamku w 1811 r., rozbudowany w 1880 r. Obecnie mieszczą się w nim mieszkania komunalne.
Zamek w Toszku. Historia budowli obronnych w Toszku sięga prawdopodobnie X–XI w., kiedy to na miejscu obecnego zamku stał drewniany gród, niegdyś kasztelania, należący w okresie rozbicia dzielnicowego do książąt śląskich, zastąpiony murowanym zamkiem na pocz. XV w. W 1429 r. zniszczyli go husyci, a odbudował i uczynił z niego swoją stałą siedzibę Przemysław Toszecki, książę z linii oświęcimskiej. Po jego śmierci w 1484 r. zamek był własnością książąt opolskich do śmierci Jana II Dobrego w 1532 r., a potem jako lenno królów czeskich przeszedł w ręce Habsburgów. Następnie zastawiony rodzinie Redernów został przez nią wykupiony w 1592 r. i odbudowany w stylu renesansowym. Redernowie nie tylko naprawili zniszczenia spowodowane pożarem z 1570 r., ale dodatkowo dobudowali pomieszczenia mieszkalne w części bramnej. Siostrzenica Jerzego II Rederna wyszła za mąż za hrabiego Kaspra Colonnę, któremu później jako właścicielowi zawdzięczał toszecki zamek kolejną przebudowę. W XVIII w. rezydencja kilkakrotnie zmieniała właściciela, najpierw był nim baron Johann Dietrich von Peterswald, potem Franciszek Karol Kotuliński, Posadowscy, w końcu rodzina poety Josepha von Eichendorffa. W 1897 r. Eichendorfowie sprzedali posiadłość hrabiemu Franciszkowi Adamowi Gaschinowi. Po pożarze z 1811 r. nie planowano już odbudowy rezydencji; w 1840 r. ruinę kupił Abraham Guradze. Jego rodzina była w posiadaniu zamku do II wojny światowej. W latach 1957–63 zamek został częściowo odbudowany.
Całość pierwotnego założenia zamku znajduje się dziś pod ziemią. Prace archeologiczne pozwoliły stwierdzić, że do pierwszej murowanej budowli należy środkowa część bramy wjazdowej. Również czterokondygnacyjna baszta u podstawy czworoboczna, powyżej ośmioboczna stoi na swoim pierwotnym miejscu, kryjąc pod sobą głębokie lochy. Za czasów Colonny powstały dwie boczne flankujące wjazd wieże. Budynek od północnej strony muru obronnego był w XVII w. stajnią, o czym świadczyły zachowane ozdobne żłoby końskie w formie wnęk; w XVIII w. zamieniony został na oranżerię. Prace przy przebudowie zamku zlecił Colonna mediolańskiemu architektowi Janowi Seregno, który był prawdopodobnie autorem projektu dwóch kamiennych ozdobnych portali: mniejszego nad wjazdem do stajni (z herbem Colonnów) i głównego wiodącego do rezydencji. Obecnie zamek stanowi siedzibę Centrum Kultury Zamek.

Kaplica cmentarna św. Barbary z XVIII w.
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Dzisiejszy kościół zbudowano w 1456 r., po pustoszących najazdach husytów. Powstał on na gruzach kościoła św Piotra z 1165 r. W latach 1713-15 baron Jan Dietrich von Peterwaldski dokonał znacznej przebudowy świątyni w stylu barokowym. Od czasu, kiedy papież Klemens XIII w 1762 r. założył przy toszeckim kościele parafialnym jedno z nielicznych w świecie bractw poświęconych Sercu Jezusowemu – Bractwo Czcicieli Najświętszego Serca Pana Jezusa, Toszek stał się miejscowością pielgrzymkową. Stąd też drugim wezwaniem kościoła jest Najświętsze Serca Pana Jezusa. W poł. XVII w. kościół posiadał sześć bocznych ołtarzy i był znanym miejscem pątniczym na Śląsku. Po I wojnie światowej odlano dla kościoła 5 nowych dzwonów.
Kościół parafialny jest budowlą barokową z kamienia łamanego, ma piękne sklepienia, mozaiki i 7 ołtarzy. Trzynawowy, z wąskimi nawami bocznymi, oddzielonymi od nawy środkowej pilastrami. Nad zakrystią znajduje się loża kolatorska, wnętrze późnobarokowe z 1 ćw. XVIII w. Przy szczycie kościoła zamieszczone jest motto: „Non est hic aliud nisi domus Dei, et porta coeli” – Nic tu nie jest innego jedno dom Boży i brama niebieska.
Zabytkowy rynek z kolumną św. Jana Nepomucena z 1725 r.
(za Wikipedią)

Stacja kolejowa z 1879 r.
Wieża ciśnień z 1927 r.

Dodaj komentarz