Wielka Racza

Szczyt 1236 m, najwyższy w Paśmie Wielkiej Raczy w Beskidzie Żywieckim. Położony na granicy polsko-słowackiej, stanowi także najwyższy szczyt słowackich Beskidów Kisuckich. Po stronie słowackiej znajduje się rezerwat „Vel’ka Rača” utworzony w 1976 r. na powierzchni 313 ha. Przedmiotem ochrony są w nim naturalny bór świerkowo-jodłowy, piaskowcowe skały i pseudojaskinie. Występują cenne gatunki roślin (goryczka trojeściowa), ze zwierząt cietrzew i ryś. Wierzchołek pokrywa naturalna hala co jest rzadkością na tej wysokości, otoczona karłowatą buczyną. Nazwa szczytu pochodzi prawdopodobnie od słowa „rajczula” czyli zagroda dla owiec. Inna teoria nawiązuje do staropolskiego słowa „racz”, oznaczającego rycerza (podobnie jak sąsiednia Rycerka). Ludowe podanie mówi o wielkiej uczcie urządzonej na szczycie po zakończeniu sporów Komorowskich z Żywca z panami węgierskimi, podczas której obficie raczono się winem, stąd nazwa. Ze szczytu szeroka panorama, jesienią 1997 r. Polacy i Słowacy wybudowali na szczycie pomost widokowy, inicjatorem był Milan Toman z Klubu Słowackich Turystów z Czadcy. W latach okupacji w okolicach szczytu ukrywał się syn niemieckich kolonistów Karol Peterman, który czuł się Polakiem i zdezerterował z Wehrmachtu.
Schronisko na Wielkiej Raczy powstało w 1934 r., kiedy bielski oddział PTT zakupił niedokończony budynek i rozbudował go na schronisko, które uzyskało znaczną popularność. W czasie okupacji znajdował się tu posterunek niemieckiej żandarmerii. W 1945 r. zdewastowany obiekt przejęło PTT, ale wskutek obostrzeń dotyczących chodzenia wzdłuż granicy państwowej było ono zamknięte, można tu było dojść jedynie z Rycerki Górnej Kolonii, pobierając klucz u dozorcy. W 1963 r. myślano nawet o rozbiórce schroniska, wyremontowano je jednak, nadając imię żołnierza WOP Zbigniewa Plewy (zginął w 1947 r. w Rycerce Górnej). W 1997 r. dobudowano część murowaną, w 1999 r. otwarto turystyczne przejście graniczne.
href=”http://wielkaracza.wierch.pl/” target=”_blank”>
Strona schroniska