Wisła Mała

Kategoria: Gmina Pszczyna, Równina Pszczyńska


Wieś w gminie Pszczyna, położona przy szosie Strumień – Pszczyna, nad brzegiem Jeziora Goczałkowickiego. Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie biskupa wrocławskiego Wawrzyńca z dnia 25 maja 1223 r. wydanym na prośbę księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza dla klasztoru premonstrantek w Rybniku, w którym to wymieniono około 30 miejscowości mających im płacić dziesięcinę. Pośród 14 miejscowości kasztelanii cieszyńskiej wymieniona jest również Vizla. Około 1290 r. najpewniej na rzece Wiśle została ustanowiona granica pomiędzy nowym księstwem cieszyńskim a księstwem raciborskim, pozostawiając Wisłę po stronie raciborskiej.
W następnym stuleciach ujawniają się już dwie miejscowości o nazwie Wisła. Jako pierwsza ujawnia się Wisła Niemiecka, a właściwie miejscowa parafia, która zostaje wzmiankowana w spisie świętopietrza z 1326 r. Początkowo należała ona do dekanatu Oświęcim a od ok. 1350 r. do obwodu dekanalnego pszczyńskiego, przy czym oba były podległe diecezji krakowskiej.
Prawdopodobnie w 2. poł. XIV w. we wschodniej części wsi nastąpiła ponowna jej lokacja, na prawie polskim. Stąd w następnych wieku, w 1424 lub 1427 r. ujawniła się Wisła Polska, a więc obecna Wisła Wielka. Rozróżnienie Wisły Niemieckiej od Polskiej wiązało się zapewne z tym, że ta pierwsza funkcjonowała na prawie niemieckim a druga urządzona była według polskiego prawa osadniczego. Ponadto odróżniało je to, że Wisła Niemiecka była wsią szlachecką, kiedy Polska Wisła stanowiła własność panów na Pszczynie.
W 1742 r. po zwycięskiej I wojnie śląskiej Prusy zaanektowały większość Śląska, w tym Wisłę Niemiecką, a nowa granica prusko-austriacka przebiegała na południu wsi wzdłuż rzeki Wisły.

Warto zobaczyć:

Drewniany kościół św. Jakuba Starszego Apostoła. Pierwszy kościół w tym miejscu wzmiankowany był już w 1326 r. W XVI w. znajdował się on przejściowo w rękach protestantów. Obecny został wzniesiony w latach 1775-82 przez Jerzego Laska (zwanego Beczałą) z Chybia i Jerzego Kaszturę z Łąki. Powiększony w 1923 r.
Kościół orientowany. Drewniany, konstrukcji zrębowej, na ceglanym podmurowaniu. Prezbiterium zamknięte prostą ścianą, z zakrystią wydzieloną od wschodu. Nawa prostokątna z kruchtą od południa. Od zachodu kwadratowa wieża konstrukcji słupowej z przybudówką mieszczącą schody na chór muzyczny. Od zewnątrz otoczony wraz z wieżą (za wyjątkiem ściany wschodniej) otwartymi sobotami wspartymi na słupach z mieczowaniami; przy obu wejściach do nawy dachy sobót podwyższone. Na wschodniej ścianie zadaszenie stanowiące przedłużenie sobót. Dachy siodłowe, wraz z daszkami sobót kryte gontem, ściany ponad sobotami szalowane deskami. Wieża, pierwotnie nie połączona z nawą (nawę przedłużono ku zachodowi w 1923 r.), o ścianach pochyłych, pobitych gontem, z nadwieszoną izbicą szalowaną ozdobnie wyrzynanymi deskami, zwieńczona baniastym hełmem, krytym gontem.
Wnętrze kościoła pokryte polichromią z 1896 r. Wyposażenie wnętrza jednolite, poźnobarokowe i rokokowe. Ołtarz główny, rokokowy, wykonany w 1776 r. przez Wacława Donaya ze Skoczowa, malowany przez Andrzeja Helffera; kulisowy, z rzeźbami św. Piotra i św. Amadeusza oraz obrazem św. Jakuba Starszego ze sceną ścięcia w tle, sygnowanym przez Ignacego Günthera z Opawy (1777). Dwa ołtarze boczne rokokowe, wykonane przez stolarza Franciszka Zawiszę z Pszczyny i rzeźbiarza Jana Proezlera z Cieszyna: lewy z 1779 r. z obrazem przedstawiającym Cudowne Pomnożenie Chleba, prawy z 1777 r. z obrazami św. Walentego i św. Jana Nepomucena w zwieńczeniu. Ambona, połączona z późniejszą chrzcielnicą, późnobarokowa z XVIII w. Chrzcielnica w formie anioła trzymającego czarę, autorstwa Jana Proezlera z 1780 r. Organy z 1856 r. Szereg obrazów z XVIII w. Wśród naczyń liturgicznych, późnobarokowych lub rokokowych, wyróżnia się późnogotycki kielich z 1. ćwierci XVI w.
(za Wikipedią)

Dodaj komentarz