Zielona ścieżka Żywiec – Rezerwat Grapa – Żywiec Sporysz (Przyrodniczy Szlak Spacerowy po Żywcu)
Żywiec – (1,7 km) Rezerwat Grapa – (2,8 km) Żywiec Sporysz 0.40 h
Krótka trasa spacerowa z żywieckiego rynku przez Park Zamkowy do rezerwatu Grapa.
Trasa zaczyna się na żywieckim rynku.
Obecny wygląd rynku jest wynikiem odbudowy po pożarze w 1857 r. Ratusz zbudowany w 1868 r. w stylu nawiązującym do synagogi jest siedzibą władz miasta. Na środku rynku stoi 150-letnia figura św. Floriana.
Z rynku kierujemy się na deptak między katedrą a dzwonnicą.
Katedra Narodzenia NMP – powstała w 1. połowie XV w., jej obecny wygląd jest wynikiem renesansowej przebudowy dokonanej z inicjatywy Wawrzyńca Komorowskiego w latach 1515-1542. Wieża o wysokości 45 m i siedmiu kondygnacjach powstała w latach 1582-85 według projektu włoskiego architekta Jana Ricciego. Kaplica grobowa Komorowskich po północnej stronie nawy pochodzi z lat 1596-1610. W 1929 r. od strony południowej dobudowano kaplicę grobową Habsburgów, w której spoczął ks. Karol Stefan z żoną Marią Teresą. We wnętrzu zachowała się cenna gotycka płaskorzeźba Zaśnięcia NMP z ok. 1500 r., reszta wyposażenia pochodzi z okresu odbudowy po pożarze w 1711 r., ołtarz główny z 1724 r. jest dziełem Macieja Weissmanna, organy pochodzą z 1714 r., a ambona w stylu regencji z 1748 r. W kaplicy Komorowskich znajduje się chrzcielnica z kamienia pińczowskiego z 1583 r.
Obok katedry stoi dzwonnica.
Dzwonnica – stojąca w narożniku rynku 4-kondygnacyjna budowla wzniesiona w latach 1723-24, na dachu chorągiewka z herbem Wielopolskich – Starykoń, a na ścianach tablice, upamiętniające ważne wydarzenia z dziejów miasta.
Spod katedry idziemy w stronę punktu informacji turystycznej i wejścia do Starego Zamku.
Stary Zamek – zbudowany przez Komorowskich ok. 1500 r., przebudowany w 1569 r. na renesansowy, w latach 1708-21 na barokowy i w latach 1850-70 na neogotycki. Szczególnie piękny jest renesansowy dziedziniec z trzema kondygnacjami krużganków. Wewnątrz znajduje się Muzeum Miejskie prezentujące historię Żywca i okolic, cenne średniowieczne rzeźby, a dział etnograficzny kulturę i zwyczaje górali żywieckich.
Naprzeciwko Starego znajduje się Nowy Zamek.
Nowy Zamek – pałac wybudowany jako rezydencja Habsburgów w latach 1885-95, przebudowany w 1910 r., obecnie zajmuje go zespół szkół leśnych, a w reprezentacyjnej sali balowej odbywają się koncerty.
Przy Nowym Zamku skręcamy w lewo w stronę Parku Miniatur.
Park Miniatur powstał w 2011 r. i przedstawia 22 zabytki pogranicza śląsko-małopolskiego z zamkami w Suchej Beskidzkiej, Bielsku-Białej i Cieszynie.
Wkraczamy na teren Parku Zamkowego i kierujemy się pierwszą alejką w prawo w kierunku domku chińskiego.
Park zamkowy powstał w 1712 r. jako ogród francuski, w połowie XIX w. przekształcono go w stylu angielskim, najstarszym drzewem jest liczący ok. 360 lat dąb szypułkowy, na wysepce stoi domek chiński z 2. połowy XVIII w.
Dołączamy do głównej alei parkowej, którą prowadzą szlaki piesze: żółty i niebieski. Idziemy ładną aleją przez park mijając po prawej wejście do stajni i mini zoo.
W mini zoo można zobaczyć kuce, muła, osiołka oraz stada ptaków.
Za stajnią stoją zabytkowe budynki Centrum Rehabilitacyjnego dla Dzieci.
Na końcu parku skręcamy razem ze szlakiem niebieskim w lewo. Opuszczamy park i wkraczamy na ul. Kopernika. Na rondzie kierujemy się na wprost i w lewo w ul. Klonową, biegnącą wzdłuż potoku Młynówka. Docieramy do zalesionego stoku objętego rezerwatem Grapa.
Rezerwat Grapa utworzono w 1996 r. na pow. 23,23 ha. Chroni on naturalne lasy liściaste, charakterystyczne dla Kotliny Żywieckiej. Położony jest na stromym zboczu, ponad potokami Młynówka i Okiel. Rośnie tu kilkanaście gatunków objętych ochroną, m.in. parzydło leśne, kukułka Fuchsa, wawrzynek wilczełyko, skrzyp olbrzymi.
Kierujemy się ścieżką wzdłuż Młynówki przez rezerwat, mijamy kilkunastometrową wychodnię piaskowca godulskiego w formie ambony. Docieramy do ul. Turystycznej, gdzie skręcamy w prawo.
Po lewej mijamy fabrykę Śrubena, osiągamy stację Żywiec Sporysz, położoną na linii kolejowej Żywiec – Sucha Beskidzka, gdzie trasa nasza się kończy.
Linia ta powstała w 1884 r. jako część Kolei Transwersalnej łączącej Czadcę z Husiatynem. Obecnie odcinek Żywiec – Sucha Beskidzka czynny jest tylko sezonowo. Budynek dworca Żywiec Sporysz pochodzi z czasów PRL-u.
Wieś Sporysz powstała w XIV w., w XIX w. rozwinął tu się przemysł, powstały kuźnie, walcownia i cynkownia blachy (obecnie zakłady Śrubena). W 1950 r. Sporysz został przyłączony do Żywca.
