Żywiec

Kategoria: Kotlina Żywiecka, Miasto Żywiec


Miasto powiatowe w województwie śląskim, liczące 32 tysiące mieszkańców, położone w Kotlinie Żywieckiej u zbiegu Soły i Koszarawy, główny ośrodek gospodarczy i kulturalny całego regionu. Stanowi dobry punkt wypadowy w okoliczne pasma Beskidu Żywieckiego, Małego i Śląskiego.

Nazwa miasta pochodzi prawdopodobnie od popularnej tu od średniowiecza hodowli bydła zwanego „żywcem”. Najstarsza wzmianka o mieście pochodzi z 1308 r., powstało ono na terenie Starego Żywca, który obecnie znajduje się pod wodami Jeziora Żywieckiego. W XV w. punkt ciężkości miasta przesunął się w obecne miejsce. W 1445 r. Żywiec przeszedł z rąk księstwa oświęcimskiego do Polski. W latach 1467-1624 miastem władała potężna rodzina Komorowskich, którzy w okolicach utworzyli własne państewko. Późniejszymi właścicielami byli Wielopolscy od 1676 r. i Habsburgowie od 1838 r. Największy rozkwit Żywca datuje się na XVI i XVII w., kiedy miasto stało się ważnym ośrodkiem rzemieślniczym, powstały okazałe kamienice i wytworzyła się specyficzna kultura lokalna ze słynnym mieszczańskim strojem żywieckim. Miasto zostało zniszczone w czasie potopu szwedzkiego. Kolejny okres rozwoju związany jest z powstaniem w 1856 r. miejscowego browaru i doprowadzeniem w 1878 r. linii kolejowej z Bielska-Białej, przedłużonej w 1885 r. do Zwardonia i Suchej Beskidzkiej. W czasie II wojny światowej, w trakcie tzw. Akcji Żywiec, wysiedlono z miasta 20 tys. mieszkańców. Duże zmiany przyniosło powstanie w 1967 r. Jeziora Żywieckiego, zalany wtedy został Stary Żywiec, wody jeziora stały się terenem rekreacji.

Warto zobaczyć:

Rynek – obecny wygląd jest wynikiem odbudowy po pożarze w 1857 r. Ratusz zbudowany w 1868 r. w stylu nawiązującym do synagogi jest siedzibą władz miasta. Na środku rynku stoi 150-letnia figura św. Floriana.

Katedra Narodzenia NMP – powstała w 1. połowie XV w., jej obecny wygląd jest wynikiem renesansowej przebudowy dokonanej z inicjatywy Wawrzyńca Komorowskiego w latach 1515-1542. Wieża o wysokości 45 m i siedmiu kondygnacjach powstała w latach 1582-85 według projektu włoskiego architekta Jana Ricciego. Kaplica grobowa Komorowskich po północnej stronie nawy pochodzi z lat 1596-1610. We wnętrzu zachowała się cenna gotycka płaskorzeźba Zaśnięcia NMP z ok. 1500 r., reszta wyposażenia pochodzi z okresu odbudowy po pożarze w 1711 r., ołtarz główny z 1724 r. jest dziełem Macieja Weissmanna, organy pochodzą z 1714 r., a ambona w stylu regencji z 1748 r. W kaplicy Komorowskich znajduje się chrzcielnica z kamienia pińczowskiego z 1583 r.
Dzwonnica – stojąca w narożniku rynku 4-kondygnacyjna budowla wzniesiona w latach 1723-24, na dachu chorągiewka z herbem Wielopolskich – Starykoń, a na ścianach tablice, upamiętniające ważne wydarzenia z dziejów miasta.

Kościół Św. Krzyża – powstał w końcu XIV w., zamknięty po I rozbiorze służył za magazyn żywności i szpital wojskowy. Ściany wsparte są gotyckimi przyporami, kościół przykryty jest gontowym dachem. Dobudowaną w 1690 r. absydę zdobi od zewnątrz charakterystyczna Pasja z 1710 r. Wieżę zbudowano w 1910 r. Wokół kościoła znajdował się cmentarz, na którym grzebano skazanych na karę śmierci, stąd znajdujące się tu krzyż, kapliczka kolumnowa z 1618 r. i figura św. Jana Nepomucena z 1717 r.

Kościół św. Marka – pierwotna drewniana świątynia powstała tu w 1591 r. jako wotum przeciwko zarazie. Obecny murowany kościół zbudowano w 1885 r. We wnęce wieży znajduje się drewniana płaskorzeźba św. Marka z pocz. XVII w. Obok kościoła położony jest dawny cmentarz, zamknięty na pocz. XX w. Stoi tu neogotycka kaplica grobowa i kamienna rzeźba św. Józefa z Dzieciątkiem, ufundowana w 1797 r. przez Łukasza i Kunegundę z nowotarskich Tyczów. W pobliżu kościoła, przy ul. Sienkiewicza znajduje się ludowy krzyż i secesyjna willa.

Kościół cmentarny Przemienienia Pańskiego – wzniesiony w 1701 r. z inicjatywy wójta żywieckiego Andrzeja Komonieckiego jako drewniany, obecny murowany z lat 1850-56. Obok rozległy cmentarz z interesującymi nagrobkami. Z okolic kościoła rozciąga się piękna panorama miasta.

Stary Zamek – zbudowany przez Komorowskich ok. 1500 r., przebudowany w 1569 r. na renesansowy, w latach 1708-21 na barokowy i w latach 1850-70 na neogotycki. Szczególnie piękny jest renesansowy dziedziniec z trzema kondygnacjami krużganków. Wewnątrz znajduje się Muzeum Miejskie prezentujące historię Żywca i okolic, cenne średniowieczne rzeźby, a dział etnograficzny kulturę i zwyczaje górali żywieckich.

Nowy Zamek – pałac wybudowany jako rezydencja Habsburgów w latach 1885-95, przebudowany w 1910 r., obecnie zajmuje go zespół szkół leśnych, a w reprezentacyjnej sali balowej odbywają się koncerty.

Park Zamkowy powstał w 1712 r. jako ogród francuski, w połowie XIX w. przekształcono go w stylu angielskim, najstarszym drzewem jest liczący ok. 360 lat dąb szypułkowy, na wysepce stoi domek chiński z 2. połowy XVIII w. W Parku Zamkowym znajduje się Park Miniatur, powstały w 2011 r. i przedstawiający 22 zabytki pogranicza śląsko-małopolskiego z zamkami w Suchej Beskidzkiej, Bielsku-Białej i Cieszynie. Urządzono tu także mini zoo, gdzie można zobaczyć kuce, muła, osiołka oraz stada ptaków.

Pl. Grunwaldzki – jego nazwa pochodzi od pomnika z orłem wzniesionego w 500-lecie bitwy pod Grunwaldem w 1910 r. Zniszczony w czasie 2. wojny światowej pomnik został odbudowany w 2005 r. Obok znajduje się Karczma Żywiecka stylizowana na XVIII-wieczny zajazd.

Ul. Kościuszki – Neogotycka dawna remiza z czerwonej cegły z charakterystyczną wieżą (1910 r.). Na skrzyżowaniu z ul. Batorego znajduje się niedawno powstały mini-browar Krajcar, gdzie można skosztować pysznego piwa warzonego na miejscu. Figura św. Rozalii z XIX w. Neorenesansowy budynek Sądu Rejonowego z k. XIX w., który oryginalnie mieścił Zarząd Dóbr Arcyksiążęcych.

Bliżej rynku znajduje się budynek biblioteki (tzw. Siejba), sięgający początkami XVII w. W czasie zaborów stacjonowali tu żołnierze austriaccy, biorący udział w akcjach gaśniczych, dlatego na frontonie umieszczono fresk z wizerunkiem św. Floriana.

Ul. Sienkiewicza – ludowa figura Chrystusa i neorenesansowy budynek Szpitala Powiatowego z 1888 r.

Al. Wolności: pomnik Poległym za Wolność, budynek dawnej Kasy Chorych z 1930 r., obecnie wydziały Starostwa, Dom Sokoła z lat 1902-20, obecnie Miejskie Centrum Kultury.

Ul. Batorego: dom nr 18 z 1910 r.

Ul. Paderewskiego: willa Klementynówka z 1905 r.

Al. Piłsudskiego: willa Halka (nr 22) z lat 1928-30, pomnik poległych w 1942 r.

Ul. Komonieckiego – widok na miasto.

Przez Żywiec przebiegają następujące szlaki:
Szlak żółty Żywiec – Grojec – Żywiec Browar
Szlak niebieski Żywiec – Sopotnia Mała
Szlak zielony Żywiec Sporysz – Moszczanica – Żywiec
Niebieska ścieżka Żywiec dworzec – Grojec (612 m) – Żywiec Browar
Czerwona ścieżka Żywiec – Lasek św. Wita – Żywiec
Zielona ścieżka Żywiec – Rezerwat Grapa – Żywiec Sporysz
Żółta ścieżka Żywiec – Średni Grojec (477 m) – Żywiec Sporysz

Dodaj komentarz