Będzin

Kategoria: Miasto Będzin, Wyżyna Śląska
Tagi: , ,

Miasto powiatowe (65 tys. mieszkańców) w województwie śląskim, położone na pograniczu Wyżyny Katowickiej i Garbu Tarnogórskiego. Nazwa „Będzin” pochodzi od imienia Będa lub Będzan. W IX w. istniał tu gród obronny, strzegący szlaku handlowego z Kijowa przez Kraków do Norymbergi. Miejscowość Będzin wzmiankowana była w 1301 r. Przed 1349 r. powstała osada targowa na prawie polskim, w 1358 r. lokowana na prawie magdeburskim przez Kazimierza Wielkiego, który wzniósł zamek i mury obronne. Pierwszym wójtem został Hinko Ethiopus. W XVI w. miasto przeżywało największy rozkwit dzięki licznym przywilejom królewskim (przywilej organizacji pięciu targów rocznie z 1565 r.) W 1589 r. toczyły się tu rokowania w związku z roszczeniami Maksymiliana Habsburga do korony polskiej. W XVI w. istnieje gmina zydowska. W 1655 r. miasto zniszczone przez najazd szwedzki. Pod koniec XVIII w. w okolicy zaczyna się wydobycie węgla kamiennego, powstają kopalnie i huty ołowiu, region ten nazwano Zagłębiem Dąbrowskim. W 1858 r. doprowadzono odnogę Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej z Ząbkowic do Katowic. Ludność żydowska stanowi do 80% ogólnej liczby. Miasto zniszczone podczas I wojny światowej, przyłączono wtedy okoliczne wioski i osiedla. W nocy z 8 na 9 września 1939 r. Niemcy podpalają synagogę wraz z modlącymi się w niej Żydami. Pod koniec 1942 r. na terenie Warpia (Kamionka) powstaje getto, zlikwidowane w sierpniu 1943 r. W 1973 r. przyłączono Łagiszę, a w 1975 r. Grodziec. W latach 1974-76 powstaje nowy węzeł komunikacyjny, który zniszczył zabytkowy układ urbanistyczny.
Strona miasta

Warto zobaczyć:

Zamek

Wzniesiony na miejscu grodu Benden, zniszczonego przez najazd tatarski w 1241 r. i odbudowanego kilkadziesiąt lat później. W I poł. XIV w. Kazimierz Wielki, przebudował drewniany gród na kamienny zamek, w celu ochrony przed zagrożeniem czeskim z pobliskiego Śląska. Spłonął w 1616 r., odbudowany przez starostę Andrzeja Dębińskiego. W 1834 r. przebudowany w stylu neogotyckim wg projektu Franciszka Lanciego, pod koniec lat 40. XIX w. opuszczony. W 1956 r. odbudowany wg projektu Zygmunta Gawlika, obecnie siedziba Muzeum Zagłębia i miejsce licznych imprez plenerowych.
Kościół Św. Trójcy, pierwotny drewniany wzmiankowany w 1326 r., obecny murowany wzniesiony w 1365 r. W II poł. XVI w. opanowany przez arian z Ogrodzieńca, w obronie świątyni zginął sam proboszcz. Zwrócony katolikom i odbudowany w 1601 r. W 1589 r. kościół odwiedził późniejszy papież Klemens VII. Rozbudowany w latach 1873-89. We wrześniu 1939 r. znalazło tu schronienie wielu Żydów z podpalonej przez Niemców synagogi. Wystrój wnętrza barokowy.
Barokowy Pałac Mieroszewskich, wzniesiony w dzielnicy Gzichów przez Kazimierza Mieroszewskiego po 1702 r., przebudowany w XVIII/XIX w.Wewnątrz klasycystyczne polichromie, obecnie jedna z dwóch siedzib Muzeum Zagłębia. Wokół park krajobrazowy i kilka budynków gospodarczych z II poł. XIX w.


Kościół cmentarny św. Tomasza z Canterbury, wzniesiony jako drewniany przez wypędzonych z Kościoła Św. Trójcy katolików w 1598 r., przebudowany na murowany w XVIII w., przebudowany w 1834 r. Klasycystyczny ołtarz główny z obrazem Zabicie św. Stanisława z ok. 1834 r., barokowe ołtarze boczne z ok. 1700 r. Wokół rozległy cmentarz z interesującymi, secesyjnymi nagrobkami.
Kościół św. Jadwigi w Gzichowie, konsekrowany w 2000 r.
Cmentarz żydowski, założony w XVIII w.
Modernistyczny dworzec Będzin Miasto z 1931 r. wg projektu E. Norwertha.

Dodaj komentarz