Grębanin

Kategoria: Gmina Baranów, Wysoczyzna Wieruszowska


Wieś w gminie Baranów, położona na Wysoczyźnie Wieruszowskiej. Osadnictwo sięga czasów kultury łużyckiej oraz wpływów rzymskich i kultury przeworskiej. Wieś wzmiankowana w 1250 r., w 1310 r. lokowana na prawie magdeburskim, należała do klasztorów w Staniątkach i Ołoboku. Od 1365 r. weszła w skład dóbr kępińskich, od XVII w. majątek Kręskich. Po powstaniu listopadowym Konstanty Kręski gościł tu emisariuszy Antoniego Winnickiego i Adolfa Zaleskiego, przygotowujących nowe powstanie na Kujawach i w Galicji. Od 1850 r. własność Mańkowskich.

Warto zobaczyć:

Drewniany kościół Niepokalanego Poczęcia NMP. Pierwotna kaplica dworska, przebudowana w 1510 r., w 1615 r. zbudowano nową (obecne prezbiterium). W 1712 r. Antoni Stoiński dobudował nawę główną, w 1718 r. utworzył przy kaplicy fundację. Kościół konstrukcji zrębowej, z kwadratową wieżą zwieńczoną hełmem z latarnią, dach dwuspadowy, kryty gontem. We wnętrzu późnorenesansowy ołtarz główny z 1629 r. z rzeźbami śś. Piotra i Pawła, Stanisława, Wojciecha, Barbary i Katarzyny oraz koronacją MB w zwieńczeniu, w polach bocznych postacie dwóch świętych, a w polu środkowym wnęka z późnogotycką rzeźbą MB z Dzieciątkiem z ok. XV wieku, czczona jako cudowna. Na zasuwie obraz Zwiastowania (1624), w górnej kondygnacji obraz MB Bolesnej. Cztery ołtarze boczne: 1. wczesnobarokowy z ok. poł. XVII w., z obrazem z pocz. XX w., przedstawiającym Chrystusa z grzesznikiem, obraz wieńczący MB z Dzieciątkiem; 2. wczesnobarokowy z ok. poł. XVII w. z obrazem adoracji Dzieciątka przez świętą (XVIII w.) i płaskorzeźbą Michała Archanioła w zwieńczeniu; 3. (1746) i 4. (1750) rokokowe, z obrazami Św. Rodziny i Stygmatyzacji św. Franciszka oraz św. Antoniego fundacji Franciszki Stoińskiej. Poza tym ambona z 1. poł. XVII w., z postaciami Ewangelistów i chrztem Chrystusa, klasycystyczny prospekt organowy, rzeźby św. Michała Archanioła i Mikołaja z pocz. XVI w., dwa relikwiarze drewniane w kształcie kapliczek z XVIII w., obraz MB Częstochowskiej z przełomu XVIII i XIX w. Na wieży dwa dzwony: mniejszy ufundowany w 1687 r. przez Stanisława Drabika i Jakuba Ziembę, odlany przez Zygmunta Gotza we Wrocławiu i większy kupiony w 1927 r.
Przy kościele grób, w którym wg legendy spoczywa Kozak Zaporoski Gabryel (Hawryko) Hołubek poległy w 1588 r. w bitwie pod Byczyną, w której wojska polskie Jana Zamoyskiego zwyciężyły armię arcyksięcia austriackiego Maksymiliana, pretendenta do tronu polskiego. Przy kościele klasycystyczny nagrobek Kręskich z pocz. XIX w. i Fundamenta Karnickiego (złamana kolumna) z XIX w. obok plebania z pocz. XX w.
Neoklasycystyczny pałac Mańkowskich z k. XIX w., z portykiem balkonowym. Od 1958 r. Oddział Rehabilitacyjny Szpitala. Wokół park krajobrazowy z 1880 r. o pow. 4,20 ha, w którym rosną graby, topole włoskie, czarne sosny bałkańskie, kasztanowce, platan, choina kanadyjska, dąb czerwony i okazały cis.
Czerwona Willa. Budynek z k. XIX w., w latach 1933-1939 mieszkał tu malarz Tadeusz Piotr Potworowski, powstały tu m.in. litografie do opowiadań Allana Edgara Poe‘go, kilka dzieł malarza znajduje się w muzeum w Kępnie.

Dodaj komentarz