Żeby zobaczyć przebieg trasy kliknij ikonkę „zobacz wszystkie warstwy danych”
24,6 km
Ruda Sułowska – 2,5 km – Staw Przydrożny – 6,3 km – Hucisko – 1,3 km – Ruda Żmigrodzka – 2,9 km – Jamnik – 1,0 km – Osiek – 1,6 km – Sieczków – 2,4 km – Powidzko – 3,5 km – Grądzik – 3,1 km – Żmigród
Dojazd – Ruda Sułowska – sezonowe połączenia autobusowe Kolei Dolnośląskich z Milicza (linia D7 Wrocław – Oleśnica – Krotoszyn). Stacja Żmigród na linii Wrocław – Rawicz (D3), jeżdżą tędy pociągi Kolei Dolnośląskich w relacjach Wrocław Główny/Kłodzko Główne/Międzylesie/Jelcz-Laskowice/Ziębice/Strzelin – Rawicz, Polregio w relacjach Wrocław Główny/Międzylesie/Szklarska Poręba Główna – Poznań Główny, Wrocław Główny – Żmigród/Rawicz/Leszno i Strzelin – Rawicz oraz połączenia dalekobieżne PKP IC.
Trasa biegnie z kompleksu Naturum w Rudzie Sułowskiej przez Rezerwaty Stawy Milickie i Olszyny Niezgodzkie do Rudy Żmigrodzkiej ze Stawem Rudym. Dalej jedziemy przez Kompleks Jamnik Rezerwatu Stawy Milickie i ścieżką rowerową dawnej kolei wąskotorowej przez Osiek z krzyżem kamiennym, Sieczków z kapliczką i Powidzko z ruinami kościoła ewangelickiego, barokowym kościołem i krzyżem kamiennym. Ostatni etap trasy prowadzi przez Grądzik z dawną wytwórnią płatków ziemniaczanych do Żmigrodu z dawną lokomotywownią Żmigród Miasto i zabytkowymi szkołami, na stację kolejową.
Trasa zaczyna się przy kompleksie Naturum w Rudzie Sułowskiej. Można tu skorzystać z sezonowych połączeń autobusowych, skomunikowanych z pociągiem Kolei Dolnośląskich w Miliczu. Rower można wypożyczyć w Centrum Naturum, bądź połączyć trasę z inną z opisywanych, by dojechać do stacji obsługiwanej przez pociągi KD.
Centrum Edukacyjno-Turystyczne Naturum, którego właścicielem jest Spółka Stawy Milickie SA, powstało przy gospodarstwie rybackim w Rudzie Sułowskiej. Głównym obiektem kompleksu jest trzygwiazdkowy hotel Naturum oraz Gospoda 8 Ryb, w której serwowane są potrawy z ryb ze Stawów Milickich. Można tu zwiedzić Muzeum Tradycji Rybactwa Stawów Milickich i Doliny Baryczy, obejmujące skansen narzędzi i urządzeń związanych z gospodarką stawową, udostępnionych przez Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu oraz Dom Rybaka. W skład CET wchodzi również: Zwierzyniec, Ścieżka Zmysłów, płuczka rybna i edukacyjny plac zabaw. Ruda Sułowska nosi miano „bocianiej wioski”, znajduje się tu największe skupisko gniazd bociana białego na Śląsku (10-12 par).
Pierwszy etap naszej trasy będzie prowadził czerwonym szlakiem rowerowym wokół powiatu trzebnickiego (Trzebnicka Pętla Rowerowa). Z hotelu Naturum jedziemy chwilę szosą w stronę Sułowa, po czym skręcamy w boczną ulicę. Mijamy agroturystykę Głowaczówka i dawny młyn, po czym przecinamy Młynówkę Sułowską, zasilającą w wodę stawy Kompleksów Ruda Sułowska, Niezgoda i Radziądz. Na Młynówce znajduje się jaz z miejscem wodowania kajaków. Opuszczamy zabudowę wsi, jesteśmy w Kompleksie Ruda Sułowska Rezerwatu Stawy Milickie.
Rezerwat Stawy Milickie utworzono w 1963 r., ma powierzchnię 5298,15 ha (więcej niż niektóre parki narodowe) i składa się z kilku oddzielonych od siebie kompleksów: Radziądz, Jamnik, Ruda Sułowska, Stawno i Potasznia. Gniazduje tu ok. 120 gatunków ptaków, a 50 gatunków przebywa tu w czasie przelotów. W rezerwacie występują m.in.: kszyk, cyraneczka, gągoł, podgorzałka, kureczka nakrapiana, łabędź niemy, sieweczka rzeczna, żuraw, orzeł bielik, bocian czarny, czapla purpurowa i biała, jastrząb, kania czarna i ruda, kobuz, rybołów oraz trzmielojad. W 1995 r. Stawy Milickie zostały objęte Konwencją Ramsarską o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, w 2000 r. znalazły się w programie Living Lakes. Na terenie rezerwatu obowiązuje zakaz wstępu, można poruszać się jedynie drogami publicznymi i szlakami turystycznymi.
Kompleks Ruda Sułowska liczy 1139 ha i składa się z dwóch części – północnej i południowej, jesteśmy na skraju drugiej części. Część południowa ma ok. 250 ha powierzchni, znajdują się tu płytkie stawy narybkowe, napełniane wodą późną wiosną.
Mijamy kapliczkę z 2009 r. i wiatę, po czym docieramy do ścieżki dydaktycznej wokół stawów kompleksu z tablicami informacyjnymi. Jedziemy asfaltową drogą, biegnącą groblą wśród stawów. Dla umocnienia grobli obsadzono ją aleją dębową, w drzewach żyją chronione owady – kozioróg dębosz i pachnica dębowa. Po prawej znajdują się Stawy: Płytki, Trójkątny, Bliźniaczy Mały, Bliźniaczy i Przydrożny, po lewej – Zimowy, Trześniówka Dolna A i B oraz Trześniówka Górna.
Stawy najbardziej atrakcyjne są wiosną, kiedy można tu zobaczyć rzadką kaczkę – podgorzałkę i jesienią. Od września na stawach Trześniówce Dolnej A i Płytkim tłumnie występują: płaskonosy, krakwy, cyraneczki, nurogęsi, łyski, perkozy dwuczube, łabędzie nieme i krzykliwe. W stawach hodowane są: najliczniejszy karp, amur biały oraz szczupak, który jako jedyny jest gatunkiem rodzimym. Karp wymaga dokarmiania paszami zbożowymi, razem z amurem do rozmnażania potrzebuje wylęgarni i tarlisk. Stawy zasiedlają różne rośliny wodne, występują tu zespoły rzęs i spirodeli wielokorzeniowej, żabiścieku pływającego oraz rdestnic. Na brzegach rośnie szuwar trzcinowy. Z owadów najliczniej występują przedstawiciele chrząszczy – pływak żółtobrzeżek i ważek – husarze i żagnice.
Opuszczamy ścieżkę dydaktyczną i docieramy do parkingu z miejscem odpoczynku przy szosie nr 439 Żmigród – Milicz. Jedziemy dłuższą chwilę szosą, wkraczając w las, po czym skręcamy w drogę pożarową nr 85, pokrytą zniszczonym asfaltem. Przecinamy Drogę Goeringa (marszałek Rzeszy polował w okolicznych lasach) i Rów Paszkowy, łączący Młynówkę Sułowską z Kanałem Niezgodzkim.
Po dłuższej chwili docieramy do szosy Niezgoda – Ruda Żmigrodzka, można tu podjechać 400 m w prawo do rezerwatu Olszyny Niezgodzkie.
Rezerwat Olszyny Niezgodzkie utworzono w 1987 r. na powierzchni 74,28 ha. Chroni on naturalny obszar bagiennych olszyn nad rzeką Ługą. W rezerwacie występuje zespół olsu porzeczkowego o budowie kępowo-dolinowej. W dębach żerują tu larwy chronionego kozioroga dębosza. W rezerwacie rośnie 276 gatunków roślin, w tym chronione: bluszcz pospolity, kalina koralowa, kruszyna pospolita, porzeczka czarna, konwalia majowa, sromotnik bezwstydny oraz sztucznie wprowadzony jarząb szwedzki. Rezerwat obejmuje dawny zwierzyniec łowiecki Hatzfeldtów, przed 1945 r. istniał tu rezerwat Ługa (Die Luge), obejmujący o wiele większą powierzchnię 250 ha. Niestety później sporą część bagien osuszono, prowadząc gospodarkę leśną. Obecnie rezerwat obejmuje północno-zachodnią część dawnych bagien.
Mijamy przysiółek Hucisko, sięgał tu dawniej Staw Rudy, osuszony w XIX w. i przeznaczony pod uprawy leśne. Wkraczamy do Rudy Żmigrodzkiej, nazwa wsi wzięła się od eksploatowanej tu od XIII w. rudy darniowej. Mijamy Centrum Diagnostyki i Leczenia Chorób Koni oraz agroturystykę Agrotrans. Docieramy do głównego skrzyżowania z krzyżem, gniazdem bocianim i dawną gajówką. Jedziemy nadal szosą, koło zabytkowego krzyża można skręcić w lewo i dotrzeć 230 m do punktu widokowego nad Stawem Rudym.
Trasa dojściowa biegnie obok dawnej szkoły z ok. 1920 r., w której urządzono kaplicę św. Józefa oraz boiska. Staw Rudy położony jest w Kompleksie Ruda Żmigrodzka Stawów Milickich. Istniał już wcześniej, jednak osuszono go w XIX w. Staw odtworzono w 1980 r. na powierzchni 150 ha. Usypano wtedy kilka wysp lęgowych, zamieszkanych przez mewy śmieszki, rybitwy rzeczne i różne gatunki kaczek (krzyżówki, głowietniki, czernice). Gniazdują tu: gęgawa, podgorzałka, żuraw, mewa czarnogłowa i brzegówka, występują też łabędzie nieme i czaple siwe. Na stawie polują gnieżdżące się w okolicznych lasach ptaki drapieżne: bielik, kania czarna i ruda. Podczas migracji i odłowów ryb można spotkać tu ptaki siewkowate oraz kaczki i perkozy. Na stawie urządzono prywatne łowisko karpiowe.
Opuszczamy zabudowania głównej części wsi i przecinamy kanał odprowadzający do Baryczy wodę ze Stawu Rudego. Docieramy do przysiółka Biedaszkowo, stoją tu dwie kapliczki – jedna słupowa z figurą NMP i druga, wkopana w ziemię, z wizerunkiem kobiety z dzbanem. Drogą przez las osiągamy most na Baryczy z miejscem wodowania kajaków, za którym znajdował się przysiółek Stróże. Docieramy do granicy Rezerwatu Stawy Milickie (Kompleks Jamnik).
Kompleks Jamnik ma powierzchnię 356,21 ha i składa się ze Stawów: Jamnik Nowy, Górny, Dolny i Dziki. Stawy Jamnik: Górny, Dolny i Dziki powstały po 1945 r. przez podzielenie jednego, dużego akwenu. Utworzono też wtedy Staw Jamnik Nowy w obecnych granicach.
Jedziemy wzdłuż Stawów Jamnik Nowy i Dolny, naprzeciwko, za lasem znajduje się użytek ekologiczny Łąki koło Osieka.
Użytek ekologiczny Łąki koło Osieka powstał w 2002 r. na powierzchni ok. 66 ha i obejmuje półnaturalne, wilgotne łąki. Dla celów ich ochrony podejmowane są: wypas, koszenie czy usuwanie zakrzaczeń. Występują tu chronione gatunki ptaków – srokosz, bekas, świergotek łąkowy, świerszczak, rokitniczka i strumieniówka.
Mijamy punkt widokowy na stawy i przecinamy potok Sowina w przysiółku Jamnik. Za Jamnikiem z prawej dochodzi ścieżka rowerowa ze Żmigrodu, którą obok zabytkowej otynkowanej kapliczki słupowej, docieramy do wsi Osiek.
Na skrzyżowaniu z szosą z Książęcej Wsi stoi dawna szkoła ewangelicka, z lewej dochodzi ścieżka rowerowa śladem kolei wąskotorowej, biegnąca z Grabownicy przez Milicz i Sułów. Przy ścieżce i świetlicy wiejskiej znajduje się stylowa wiata.
Linia wąskotorowa o rozstawie 750 mm Żmigrodzko-Milickiej Kolejki Powiatowej powstała w 1894 r. na trasie Żmigród – Sułów – Milicz – Sulmierzyce. Kilka lat później zbudowano połączenia do Prusic, Trzebnicy i Wrocławia. W 1991 r. linię zamknięto, dwa lata później rozebrano torowisko. W 2018 r. otwarto ścieżkę rowerową śladem dawnej wąskotorówki z Książęcej Wsi do Żmigrodu. Obecnie (planowane ukończenie 2021) budowany jest odcinek Książęca Wieś – Gruszeczka, łączący się ze ścieżkami do Sułowa, Milicza i Grabownicy.
Zmieniamy kolor szlaku na czarny Szlak Grodzisk, Kapliczek i Krzyży Pokutnych, biegnący wokół Żmigrodu, będziemy nim podążać do miasta. Jedziemy ścieżką rowerową śladem wąskotorówki, przecinamy szosę do Żmigrodu i mijamy miejsce dawnego przystanku Osiek.
Znajdował się tu przystanek z torem ładunkowym. Na ziemnym peronie w 1938 r. zbudowano drewnianą wiatę. Na południowo-zachodnim skraju wsi odchodził tor boczny (ok. 200 m) do zagród i ogrodnictwa.
Przecinamy potok Witna i docieramy do szosy do Przedkowic, wzdłuż której biegła dawna kolejka.
90 m w lewo znajduje się zabytkowa otynkowana kapliczka słupowa z wkopanym w ziemię krzyżem kamiennym.
Po chwili osiągamy przysiółek Sieczków z zabytkową otynkowaną kapliczką słupową.
Znajdował się tu przystanek kolejki, który poza latami 1894-96 i 1900-14 funkcjonował na żądanie. Ostatecznie go zlikwidowano w rozkładzie jazdy 1950/51.
Przekraczamy Brzeźnicę i Sąsiecznicę u ujścia Strugi, za drugim z mostków, po drugiej stronie ulicy istniał w czasie wojny hitlerowski obóz pracy. Opuszczamy ścieżkę rowerową trasą dawnej kolejki, biegnącą do węzła w Przedkowicach. Podjeżdżamy lekko szosą do Powidzka na wzgórze Wiatraczna (102 m), na którym zgodnie z nazwą stały niegdyś wiatraki. Ze wzgórza rozciąga się panorama Kotliny Żmigrodzkiej i Wzgórz Trzebnickich na południu.
Docieramy do zabudowań Powidzka i przecinamy kolejną ścieżkę rowerową śladem dawnej wąskotorówki (odcinek Przedkowice – Żmigród), po lewej znajdował się przystanek Powidzko.
Przystanek Powidzko położony był na odnodze Przedkowice – Żmigród wąskotorówki, odchodzącej od głównej linii Trzebnica – Prusice – Milicz – Sulmierzyce. Przed 1945 r. istniał tu drugi tor ładunkowy.
Z lewej dociera szosa z Przedkowic, mijamy zabytkowy dom z pocz. XX w. i otynkowaną kapliczkę słupową. Boczną ulicą docieramy do dawnego cmentarza z ruinami kościoła ewangelickiego.
Kościół ewangelicki wzniesiono w 1909 r., po opuszczeniu w 1945 r. popadł w ruinę. W ścianę wmurowany jest pomnik poległych w czasie I wojny światowej. Ruiny otaczają pozostałości cmentarza ewangelickiego.
Koło szkoły podstawowej osiągamy szosę z Dobrosławic, mijamy zabytkowy dom z ozdobnym szczytem z ok. 1910 r. i docieramy do skrzyżowania z kościołem św. Jana Chrzciciela.
Kościół św. Jana Chrzciciela wzmiankowano w 1329 r. Obecną barokową świątynię wzniesiono w latach 1787-91. We wnętrzu zachowało się klasycystyczne wyposażenie i gotycki krucyfiks z 2. poł. XIV w. W ścianę wmurowano płytę nagrobną Adama v. Rogosowskiego z 1678 r. Do kościoła prowadzi brama z łacińską sentencją, obok stoi figura św. Jana Nepomucena z 1865 r. Za świątynią znajduje się klasycystyczna plebania z 1815 r.
Będąc pod kościołem można podjechać 250 m w lewo do cmentarza z krzyżem kamiennym o krótkich ramionach i pomnikiem pięciu ofiar obozu w Sieczkowie, zmarłych w 1942 r. Naprzeciwko cmentarza stoi kolejna zabytkowa otynkowana kapliczka słupowa.
Mijamy świetlicę wiejską z fontanną i willę z ok. 1920 r. (obecnie przychodnia). Wracamy do szosy z Przedkowic, którą opuszczamy Powidzko. Na skraju wsi wracamy do ścieżki rowerowej śladem dawnej wąskotorówki, znajdowała się tu ładownia.
Na skrzyżowaniu z drogą do Kanclerzowic ścieżka rowerowa odchodzi w prawo, stoi tu kolejna zabytkowa kapliczka słupowa. Jedziemy dalej szosą do Żmigrodu, której lewym poboczem biegła wąskotorówka. Mijamy ostatnią już zabytkową kapliczkę słupową, naprzeciwko skrzyżowania z drogą ze wsi znajdował się przystanek Kanclerzowice z drugim torem ładunkowym. Jedziemy przez pola, przecinamy potok Struga, gdzie zachowały się fundamenty mostu wąskotorówki.
Docieramy do zabudowań pierwszej części wsi Grądzik z metalowym krzyżem z 1947 r. W budynku dawnej karczmy usytuowano świetlicę wiejską. Nieco dalej osiągamy główną część wsi, naprzeciwko pierwszych domów znajdował się przystanek wąskotorowy Grądzik.
Przystanek Grądzik pierwotnie posiadał tor ładunkowy, który już w 1937 r. nie funkcjonował. Odchodziła od niego krótka bocznica do książęcej fabryki płatków ziemniaczanych, której pozostałości stoją naprzeciwko. Bocznicę zlikwidowano w okresie międzywojennym. W budynku nr 7 z ok. 1905 r. mieścił się dom zarządcy.
Mijamy boisko, za ostatnimi domami wsi docieramy do granic Żmigrodu z dawnym domem celnym. Za zakładem Energomontażu przecinamy obwodnicę miasta w ciągu starej drogi nr 5 Wrocław – Poznań. Jedziemy ul. Kościuszki obok młyna, kompleksu przemysłowego i cerkwi urządzonej w jednym z budynków. Przed rondem znajdowała się stacja wąskotorówki Żmigród Miasto.
Stacja Żmigród Miasto posiadała parowozownię i garaż dla wagonów, oba obiekty o dwóch stanowiskach. Znajdował się tu magazyn towarowy z placem ładunkowym, zasiek węglowy i poczekalnia dla podróżnych. Po zamknięciu linii część obiektów wyburzono, zachowała się dawna lokomotywownia z garażem i magazyn towarowy.
Za Rondem Ofiar Tragedii w Roszarni jedziemy chwilę ul. Sienkiewicza, którą prowadzi droga nr 339 do Wołowa. Opuszczamy szlak czarny i podjeżdżamy na stację szlakiem czerwonym (Trzebnicka Pętla Rowerowa). Jedziemy ul. Szkolną obok szkoły podstawowej, dawnej szkoły średniej z 1913 r. (nr 11) i dawnej szkoły ewangelickiej z 1903 r. (nr 7), po czym przecinamy Sąsiecznicę. Ul. Wiejską docieramy do kolejowej wieży ciśnień z 1909 r., ul. Powstańców Styczniowych osiągamy stację w Żmigrodzie, gdzie nasza trasa się kończy.
Stacja w Żmigrodzie powstała w 1856 r., kiedy Kolej Górnośląska zbudowała linię Wrocław – Poznań. Ok. 1898 r. zbudowano drugi tor, linię zelektryfikowano w latach 1969-70. W 1886 r. doprowadzono boczną linię do Wąsosza, zamkniętą w 1960 r. i rozebraną w 1975 r. Jej początkowy odcinek służy obecnie jako dojazd do Toru Doświadczalnego Instytutu Kolejnictwa w Węglewie. W 1894 r. Żmigrodzko-Milicka Kolejka Powiatowa zbudowała linię wąskotorową o rozstawie szyn 750 mm do Przedkowic, gdzie łączyła się z trasą Prusice – Milicz – Sulmierzyce. Kilka lat później linie wąskotorówki dotarły do Trzebnicy i Wrocławia. Obok głównej stacji powstała stacja Żmigród Wąskotorowy. W 1970 r. ze względu na zły stan mostu na Sąsiecznicy zamknięto końcowy odcinek linii, skracając ją do stacji Żmigród Miasto przy ul. Sienkiewicza. Resztę linii zamknięto w 1991 r. i wkrótce rozebrano. Od stacji Żmigród odchodziła także bocznica do cukrowni i zakładów metalowych, której ślad zachował się przy budynku na rogu ul. Powstańców Styczniowych i Kolejowej. Obecnie linię Wrocław – Poznań obsługuje PKP Intercity (linie dalekobieżne), Polregio (na całym odcinku) oraz Koleje Dolnośląskie (na odcinku Wrocław – Rawicz).
Budynek dworca powstał w czasie budowy linii. W dworcowej restauracji znajdowała się tzw. Kaisersaal (Sala Cesarska), gdzie odpoczywał cesarz Wilhelm II, który przyjeżdżał tu na polowania u księcia Hatzfeldta. W latach 2012-14 stacja przeszła modernizację, a budynek dworca wyremontowano. Przed budynkiem dworca znajduje się parking park & ride i stacja rowerów miejskich. W 2020 r. ustawiono tu tablicę pamięci 9 ofiar katastrofy kolejowej, która miała miejsce 24 lipca 1955 r. Pociąg pospieszny nr 9602 z Poznania do Wrocławia zderzył się wtedy z manewrującą na stacji lokomotywą składu Żmigród – Wąsosz. Na południe od stacji, przy ul. Powstańców Styczniowych stoi wieża ciśnień w formie grzybka z 1909 r., a przy przejeździe kolejowym nastawnia dysponująca Żd. Nastawnię wykonawczą Żd1 w północnej głowicy stacji zlikwidowano podczas modernizacji linii. W 2017 r. nad torowiskiem przerzucono estakadę drogi ekspresowej S5.
