Żeby zobaczyć przebieg trasy kliknij ikonkę „zobacz wszystkie warstwy danych”
22,1 km
Ruda Sułowska – 4,0 km – Łąki – 2,1 km – Sułów stacja – 2,7 km – Gruszeczka – 4,6 km – Szwedzki Kamień – 0,5 km – Przewory – 5,7 km – Staw Przydrożny – 2,5 km – Ruda Sułowska
Dojazd – Ruda Sułowska – sezonowe połączenia autobusowe Kolei Dolnośląskich z/do Milicza (linia D7 Wrocław – Oleśnica – Krotoszyn).
Trasa biegnie z kompleksu Naturum w Rudzie Sułowskiej, przez Rezerwat Stawy Milickie, Łąki z dawną karczmą i drewnianym mostem na Baryczy, do dawnej stacji kolei wąskotorowej w Sułowie. Dalej jedziemy ścieżką rowerową trasą dawnej wąskotorówki przez Gruszeczkę, Szwedzki Kamień, do leśnego przystanku Przewory. Ostatni etap trasy prowadzi przez drewniany Jaz Niezgoda na Baryczy z powrotem do Rezerwatu Stawy Milickie i Rudy Sułowskiej.
Trasa zaczyna się przy kompleksie Naturum w Rudzie Sułowskiej. Można tu skorzystać z sezonowych połączeń autobusowych, skomunikowanych z pociągiem Kolei Dolnośląskich w Miliczu. Rower można wypożyczyć w Centrum Naturum, bądź połączyć trasę z inną z opisywanych, by dojechać do stacji obsługiwanej przez pociągi KD.
Centrum Edukacyjno-Turystyczne Naturum, którego właścicielem jest Spółka Stawy Milickie SA, powstało przy gospodarstwie rybackim w Rudzie Sułowskiej. Głównym obiektem kompleksu jest trzygwiazdkowy hotel Naturum oraz Gospoda 8 Ryb, w której serwowane są potrawy z ryb ze Stawów Milickich. Można tu zwiedzić Muzeum Tradycji Rybactwa Stawów Milickich i Doliny Baryczy, obejmujące skansen narzędzi i urządzeń związanych z gospodarką stawową, udostępnionych przez Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu oraz Dom Rybaka. W skład CET wchodzi również: Zwierzyniec, Ścieżka Zmysłów, płuczka rybna i edukacyjny plac zabaw. Ruda Sułowska nosi miano „bocianiej wioski”, znajduje się tu największe skupisko gniazd bociana białego na Śląsku (10-12 par).
Początkowy odcinek naszej trasy będzie prowadził pomarańczowym Szlakiem Doliny Baryczy (do dawnej stacji w Sułowie). Z hotelu Naturum jedziemy chwilę szosą w stronę Sułowa, po czym skręcamy w boczną ulicę. Mijamy agroturystykę Głowaczówka i dawny młyn, następnie przecinamy Młynówkę Sułowską, zasilającą w wodę stawy Kompleksów Ruda Sułowska, Niezgoda i Radziądz. Na Młynówce znajduje się jaz z miejscem wodowania kajaków. Opuszczamy zabudowę wsi, jesteśmy w Kompleksie Ruda Sułowska Rezerwatu Stawy Milickie.
Rezerwat Stawy Milickie utworzono w 1963 r., ma powierzchnię 5298,15 ha (więcej niż niektóre parki narodowe) i składa się z kilku oddzielonych od siebie kompleksów: Radziądz, Jamnik, Ruda Sułowska, Stawno i Potasznia. Gniazduje tu ok. 120 gatunków ptaków, a 50 gatunków przebywa tu w czasie przelotów. W rezerwacie występują m.in.: kszyk, cyraneczka, gągoł, podgorzałka, kureczka nakrapiana, łabędź niemy, sieweczka rzeczna, żuraw, orzeł bielik, bocian czarny, czapla purpurowa i biała, jastrząb, kania czarna i ruda, kobuz, rybołów oraz trzmielojad. W 1995 r. Stawy Milickie zostały objęte Konwencją Ramsarską o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, w 2000 r. znalazły się w programie Living Lakes. Na terenie rezerwatu obowiązuje zakaz wstępu, można poruszać się jedynie drogami publicznymi i szlakami turystycznymi.
Kompleks Ruda Sułowska liczy 1139 ha i składa się z dwóch części – północnej i południowej, jesteśmy na skraju drugiej części. Część południowa ma ok. 250 ha powierzchni, znajdują się tu płytkie stawy narybkowe, napełniane wodą późną wiosną.
Mijamy kapliczkę z 2009 r. i wiatę, po czym docieramy do ścieżki dydaktycznej wokół stawów kompleksu z tablicami informacyjnymi. Jedziemy groblą między Stawem Żabiniec Duży C po lewej oraz Stawami: Zimowym, Trześniówka Dolna A i Średnia po prawej.
Znajdujące się na brzegu stawów trzcinowiska są siedliskiem różnych gatunków ptaków. Wiosną słychać w nich głos bąka i trzciniaka, jesienią zbierają się w nich przed odlotem chmary szpaków, zimą przebywają tu raniuszki, sikory i sójki. Nad stawami występują także płazy. Wczesną wiosną swoje gody odprawiają ropuchy szare, żaby trawne i moczarowe, na przełomie kwietnia i maja – kumaki, rzekotki i żaby zielone. Jesienią po krzewach i niższych drzewach wspina się rzekotka drzewna. Z gadów można zobaczyć jaszczurkę zwinkę, padalca, zaskrońce i żmije zygzakowate, a z rzadkich gatunków – gniewosz plamisty.
Opuszczamy granice rezerwatu, jedziemy drogą gruntową przez zagajniki, koło powieszonej na drzewie kapliczki patrona koniarzy – św. Jerzego. Docieramy nad brzeg Małej Młynówki, która dostarcza wodę z Młynówki Sułowskiej do południowej części Kompleksu Ruda Sułowska. Szutrówką wkraczamy do wsi Łąki ikoło drewnianego krzyża z 1996 r. przecinamy drogę nr 439 Żmigród – Milicz.
Warto tu podjechać 70 m w prawo do budynku dawnej karczmy, gdzie w 1653 r. pojmano zbójnika Melchiora Hedloffa. Łupieżca doskonale posługiwał się dwoma muszkietami i turecką szablą, na kolbie muszkietu robił nacięcia, oznaczające ofiary. Podczas procesu udowodniono mu zabicie 251 ludzi i stracono w 1654 r. w Oleśnicy. Obecny budynek karczmy pochodzi z 2. poł. XIX w.
Jedziemy ulicą przez wieś, mijamy kapliczkę z 1982 r. i szkołę z pocz. XX w., w której urządzono świetlicę wiejską. Stoją tu tablice informacyjne na temat wsi. Za szkołą znajduje się pomnik poległych w I wojnie światowej, z tablicą upamiętniającą odzyskanie przez Polskę niepodległości z 2018 r. Po chwili docieramy do skrzyżowania z drewnianym krzyżem z 1967 bądź 1972 r.
130 m w lewo znajduje się zabytkowy most drewniany na Baryczy. Most odbudowano w 2004 r., pod nim znajduje się stacja pomiaru wody z wodowskazem.
Za agroturystyką Cicha Przystań osiągamy granice Sułowa, jedziemy ul. Łąkową wzdłuż Młynówki Sułowskiej. Mijamy oczyszczalnię ścieków i okazały dąb, by dotrzeć do ul. Kolejowej, którą biegnie szosa do Trzebnicy.
Jedziemy wzdłuż starorzecza Baryczy, mijając dawny tartak i docieramy do mostu na Baryczy. Obecna konstrukcja jest przesunięta w stosunku do przedwojennego mostu, po którym pozostały przyczółki po zachodniej stronie.
Za mostem znajduje się tartak z postawioną w formie pomnika lokomotywą spalinową, służącą na dawnej bocznicy. Osiągamy dawną stację wąskotorową w Sułowie.
Stacja Sułów Milicki powstała na zbudowanej w 1894 r. linii wąskotorowej o rozstawie 750 mm Żmigrodzko-Milickiej Kolejki Powiatowej, biegnącej ze Żmigrodu do Sulmierzyc. Kilka lat później zbudowano połączenia do Prusic, Trzebnicy i Wrocławia. W Sułowie powstała stacja z możliwością wodowania parowozów. Usytuowano ją w oddaleniu od miasteczka, bowiem trasa kolejki biegła południowym brzegiem Baryczy, a Sułów położony jest na północnym. Pierwotnie dworzec mieścił się w małym budynku, służącym później za magazyn towarów. Po 1945 r. przesunięto perony na drugą stronę ulicy, gdzie powstała także 3-torowa stacja towarowa, od której odchodziła bocznica do tartaku. W 1950 r. dworzec umieszczono w dawnym domu strzeleckim (gospoda myśliwska) z 1900 r., który pełnił tą funkcję do 1984 r. Mieściła się w nim poczekalnia, kasa, biura zawiadowcy stacji i dyżurnego ruchu. W 1991 r. linię zamknięto, dwa lata później rozebrano torowisko. W 2010 r. na odcinku Sułów – Milicz – Ruda Milicka powstała ścieżka rowerowa śladem dawnej wąskotorówki. Obok dawnej stacji zbudowano parking z ekspozycją taboru kolejowego, stoi tu wagon pasażerski 3Aw przywieziony z Mławy. W 2018 r. otwarto kolejną część ścieżki do Gruszeczki. Obecnie w budowie (planowane ukończenie 2021) jest odcinek Gruszeczka – Książęca Wieś, łącząca się ze ścieżkami do Żmigrodu i Prusic.
Z parkingu wjeżdżamy w rozległy kompleks leśny, przez który będziemy się poruszać aż do Książęcej Wsi. Drzewostan tworzy tu w większości sosna, rosnąca na równinie sandrowej. Jedziemy wzdłuż szosy zbudowaną w 2018 r. ścieżką rowerową szlakiem dawnej wąskotorówki. Po chwili przecinamy, położony w dolince Krępnicy użytek ekologiczny Dzika Łąka. Ścieżka odchodzi od szosy, jedziemy skrajem lasu i zabudowań wsi Gruszeczka. Po chwili wjeżdżamy w las i docieramy do dawnego przystanku.
Przystanek Gruszeczka posiadał drewnianą wiatę i tor boczny. Odchodziła od niego krótka bocznica wzdłuż Drogi Torowej. W 1987 r. Radosław Piwowarski kręcił tu film „Pociąg do Hollywood” z udziałem Katarzyny Figury.
Kolejny odcinek ścieżki rowerowej do Książęcej Wsi znajduje się w budowie (planowane otwarcie 2021) i do tego czasu może być nieprzejezdny. Docieramy do bitej Drogi Torowej (droga pożarowa nr 42), która będzie szła wzdłuż ścieżki aż do Książęcej Wsi. Jedziemy skrajem kompleksów leśnych wydm, których najwyższy punkt – Wydmiska osiąga 110 m. Ścieżka wije się przez las, osiągamy płaski teren i po długiej chwili docieramy do Szwedzkiego Kamienia.
Szwedzki Kamień ustawiono w 1626 r. na granicy wolnych państw stanowych Żmigród i Milicz z dobrami klasztoru w Trzebnicy. Obecnie przebiega tu granica powiatów trzebnickiego i milickiego. Kamień posiada 3 m wysokości, jego nazwa pochodzi z czasów wojny 30-letniej, kiedy grasowały tu szwedzkie wojska. Zwany jest też Słupem Napoleona, podobno ostrzyli o niego szable żołnierze napoleońscy w 1812 r.
Nieco dalej znajdowała się śródleśna stacja Przewory Milickie i gajówka łowiecka.
Przewory Milickie miały status przystanku na żądanie. Znajdował się tu boczny tor ładunkowy dla drewna z lasów książąt Hatzfeldtów ze Żmigrodu.
Opuszczamy ścieżkę śladem dawnej wąskotorówki i skręcamy w bitą drogę pożarową nr 26, którą biegnie szlak rowerowy R9 Adriatyk – Bałtyk. Jedziemy dłuższy czas granicą Lasów Przewory i Zwierzyniec, przecinamy potok Krępica i docieramy do skrzyżowania z kapliczką na drzewie. Drogą bitą przez wyręby przecinamy Młynówkę Jamnicką, doprowadzającą wodę z Młynówki Sułowskiej do Stawów Jamnik. Drogą gruntową osiągamy brzeg Baryczy, wzdłuż której docieramy do drewnianego Jazu Niezgoda.
Jaz Niezgoda jest jedyną zachowaną drewnianą budowlą tego typu na Baryczy. Wysokość piętrzenia wody wynosi do 2,16 m, zaczyna się ono 1,5 km przed jazem. Od Baryczy odchodzi tu Kanał Niezgodzki, zasilający Staw Rudy oraz Młynówka Jamnicka, zasilająca Stawy Jamnik. Jaz zwany jest zwyczajowo Tamą Göringa, bowiem marszałek Herman Göring bywał na polowaniach w okolicznych lasach ks. Hatzfeldtów. Jaz wyremontowano w 2015 r. i ozdobiono drewnianymi rzeźbami.
Przekraczamy jazem Barycz, drogą bitą przez użytek ekologiczny, a następnie szutrową drogą pożarową nr 86 docieramy do drogi nr 439 Żmigród – Milicz. Jedziemy chwilę szosą, do parkingu z miejscem odpoczynku koło Stawu Przydrożnego. Skręcamy w asfaltową drogę, biegnącą groblą przez Rezerwat Stawy Milickie (Kompleks Ruda Sułowska). Dla umocnienia grobli obsadzono ją aleją dębową, w drzewach żyją chronione owady – kozioróg dębosz i pachnica dębowa. Po lewej znajdują się Stawy: Przydrożny, Bliźniaczy, Bliźniaczy Mały, Trójkątny i Płytki, po prawej – Trześniówka Górna, Trześniówka Dolna B i A oraz Zimowy. Drogą biegnie ścieżka dydaktyczna z tablicami informacyjnymi.
Stawy najbardziej atrakcyjne są wiosną, kiedy można tu zobaczyć rzadką kaczkę – podgorzałkę i jesienią. Od września na stawach Trześniówce Dolnej A i Płytkim tłumnie występują: płaskonosy, krakwy, cyraneczki, nurogęsi, łyski, perkozy dwuczube, łabędzie nieme i krzykliwe. W stawach hodowane są: najliczniejszy karp, amur biały oraz szczupak, który jako jedyny jest gatunkiem rodzimym. Karp wymaga dokarmiania paszami zbożowymi, razem z amurem do rozmnażania potrzebuje wylęgarni i tarlisk. Stawy zasiedlają różne rośliny wodne, występują tu zespoły rzęs i spirodeli wielokorzeniowej, żabiścieku pływającego oraz rdestnic. Na brzegach rośnie szuwar trzcinowy. Z owadów najliczniej występują przedstawiciele chrząszczy – pływak żółtobrzeżek i ważek – husarze i żagnice.
Mijamy kapliczkę z 2009 r. i wiatę, po czym wjeżdżamy na teren Rudy Sułowskiej. Przecinamy Młynówkę Sułowską, zasilającą w wodę stawy Kompleksów Ruda Sułowska, Niezgoda i Radziądz. Na Młynówce znajduje się jaz z miejscem wodowania kajaków. Mijamy dawny młyn i agroturystykę Głowaczówka. Docieramy do szosy z Sułowa, którą osiągamy hotel Naturum, gdzie kończy się nasza trasa.