Żeby zobaczyć przebieg trasy kliknij ikonkę „zobacz wszystkie warstwy danych”
17,9 km, 4.30 h
Ruda Sułowska – 2,1 km – Grabówka – 4,0 km – Niezgoda – 2,3 km – Staw Stary – 2,3 km – Niezgoda – 5,1 km – Grabówka – 2,1 km – Ruda Sułowska
Dojazd – Ruda Sułowska – sezonowe połączenia autobusowe Kolei Dolnośląskich z/do Milicza (linia D7 Wrocław – Oleśnica – Krotoszyn).
Trasa z biegnie z Centrum Naturum w Rudzie Sułowskiej przez Rezerwat Stawy Milickie (Kompleks Ruda Sułowska) i Grabówkę nad brzeg Stawów Niezgoda ze ścieżką dydaktyczną. Dalej idziemy przez wieś Niezgodę do wieży widokowej nad Stawem Starym w Kompleksie Radziądz. Wracamy do wsi i okrążamy Stawy Niezgoda, by przez Grabówkę, powrócić do Rudy Sułowskiej.
Trasa zaczyna się przy kompleksie Naturum w Rudzie Sułowskiej. Można tu skorzystać z sezonowych połączeń autobusowych, skomunikowanych z pociągiem Kolei Dolnośląskich w Miliczu.
Centrum Edukacyjno-Turystyczne Naturum, którego właścicielem jest Spółka Stawy Milickie SA, powstało przy gospodarstwie rybackim w Rudzie Sułowskiej. Głównym obiektem kompleksu jest trzygwiazdkowy hotel Naturum oraz Gospoda 8 Ryb, w której serwowane są potrawy z ryb ze Stawów Milickich. Można tu zwiedzić Muzeum Tradycji Rybactwa Stawów Milickich i Doliny Baryczy, obejmujące skansen narzędzi i urządzeń związanych z gospodarką stawową, udostępnionych przez Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu oraz Dom Rybaka. W skład CET wchodzi również: Zwierzyniec, Ścieżka Zmysłów, płuczka rybna i edukacyjny plac zabaw. Ruda Sułowska nosi miano „bocianiej wioski”, znajduje się tu największe skupisko gniazd bociana białego na Śląsku (10-12 par).
Idziemy szosą w kierunku Grabówki, po prawej mijamy budynki gospodarstwa rybackiego, po lewej znajduje się łowisko ryb. Jesteśmy w Kompleksie Ruda Sułowska Rezerwatu Stawy Milickie.
Rezerwat Stawy Milickie utworzono w 1963 r., ma powierzchnię 5298,15 ha (więcej niż niektóre parki narodowe) i składa się z kilku oddzielonych od siebie kompleksów: Radziądz, Jamnik, Ruda Sułowska, Stawno i Potasznia. Gniazduje tu ok. 120 gatunków ptaków, a 50 gatunków przebywa tu w czasie przelotów. W rezerwacie występują m.in.: kszyk, cyraneczka, gągoł, podgorzałka, kureczka nakrapiana, łabędź niemy, sieweczka rzeczna, żuraw, orzeł bielik, bocian czarny, czapla purpurowa i biała, jastrząb, kania czarna i ruda, kobuz, rybołów oraz trzmielojad. W 1995 r. Stawy Milickie zostały objęte Konwencją Ramsarską o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, w 2000 r. znalazły się w programie Living Lakes. Na terenie rezerwatu obowiązuje zakaz wstępu, można poruszać się jedynie drogami publicznymi i szlakami turystycznymi.
Kompleks Ruda Sułowska liczy 1139 ha i składa się z dwóch części – północnej i południowej. Znajdujemy się w części północnej rezerwatu, którą tworzą dwa Stawy Mewie, dwie Grabówki, Staw Prostokątny, Środkowy i pięć Stawów Wąskich.
Za kompleksem mniejszych stawów idziemy groblą między stawem Grabówka Duża i grupą Stawów Wąskich.
Staw Grabówka założono w XVII w., w wyrobisku pozostałym po wydobyciu rudy darniowej, przetapianej w pobliskiej Rudzie Sułowskiej. Akwen liczył niegdyś 230 ha powierzchni, obecnie ok. 100 ha. Staw został w latach 70. XX w. pogłębiony, z pozostałego materiału usypano kilka wysp.
Za miejscem odpoczynku wkraczamy do Grabówki, po chwili docieramy do przystanku z krzyżem i okazałym dębem, koło agroturystyki Nad Stawem. Odtąd będziemy szli szlakiem niebieskim. Mijamy zabytkowy dom – dawny sklep i budynek dawnej gospody, w którym urządzono świetlicę wiejską.
Opuszczamy szosę, prowadzącą do Olszy i skręcamy w szutrową drogę, prowadzącą do Niezgody. Przecinamy kanał, odprowadzający do Młynówki Sułowskiej wodę ze Stawów Mewich. Drogą gruntową, skrajem lasu docieramy do brzegu stawu Niezgoda II. Osiągamy tu okrężną ścieżkę dydaktyczną Trzy Stawy z tablicami informacyjnymi, którą będziemy dalej podążać.
Staw Niezgoda wzmiankowany był w 1591 r. jako Olszowy, w XVII w. pojawiła się obecna nazwa. Pierwotnie liczył ponad 220 ha, w latach 60. XX w. podzielono go na dwa mniejsze akweny – Niezgoda I liczący 112 ha i Niezgoda II liczący 65 ha.
Idziemy groblą wzdłuż stawu, w lesie po lewej znajduje się mały użytek ekologiczny.
Na stawach występują liczne owady – ważki, jętki, widelnice, budujące domki chruściki, ślizgające się po powierzchni wody nartniki, pająki (tygrzyk paskowany, krzyżak ogrodowy, kwadratnik trzcinowy, topik) oraz mięczaki – błotniarka stawowa, zatoczek rogowy, bursztynka pospolita i żyworodka rzeczna.
Przecinamy kanał, doprowadzający wodę do Stawów Niezgoda od Młynówki Sułowskiej, naprzeciwko jego ujścia znajduje się grobla, dzieląca stawy na dwie części. Idziemy brzegiem stawu Niezgoda I, aż dotrzemy do asfaltowej drogi z Grabówki. Droga wije się groblą przez zabagnione lasy, zwane olsami.
Ols ma charakterystyczny układ kępowo-dolinkowy, wokół pni drzew powstają porośnięte roślinnością wyspy, pomiędzy znajdują się wypełnione wodą dolinki. W występującym tu olsie porzeczkowym dominuje olsza czarna, z krzewami – porzeczką czarną, czeremchą zwyczajną i kruszyną pospolitą.
Docieramy do końca stawu i początku wsi Niezgoda. Przekraczamy Młynówkę Sułowską, biegnącą od Baryczy w Sułowie i doprowadzającą wodę do kompleksów stawów Ruda Sułowska, Niezgoda i Radziądz. Przy skrzyżowaniu z drogą nr 439 Milicz – Żmigród stoi wystawiona w 2019 r. rzeźba komara autorstwa Zdzisława Kobylańskiego z miejscem odpoczynku.
Idziemy główną szosą obok smażalni ryb i kapliczki, w głębi po lewej znajduje się Kwatera Myśliwska oraz budynek Leśnictw Niezgoda i Wilkowo. Jesteśmy w centrum Niezgody.
Nazwa wsi odnosi się do sporów granicznych między baronatem żmigrodzkim i milickim. Znajduje się tu świetlica wiejska w budynku dawnej gospody i pomnik pomordowanych 12 kwietnia 1944 roku przez Ukraińców z OUN i UPA mieszkańców wsi Hucisko i Miedziaki.
Drogą polną docieramy do zagrody, gdzie znajdowała się niegdyś owczarnia – pasterstwo owiec w Dolinie Baryczy było przed 1945 r. mocno rozwinięte. Idziemy chwilę szosą Niezogda – Wilkowo, a dalej drogą bitą, wzdłuż granicy Rezerwatu Stawy Milickie (Kompleks Radziądz).
Kompleks Radziądz ma powierzchnię 1046 h i składa się ze Stawu Starego, trzech Jelenich, trzech Nasiennych i kilku mniejszych zbiorników. W okolic Stawu Starego, na ubogim, piaszczystym podłożu powstały ciepło- i sucholubne murawy – goździkowo-zawciągowa i szczotlichowa. W lesie, porastającym wzgórze Smolnik (93 m) znajdowało się starożytne cmentarzysko kultury łużyckiej z VII-V w. p.n.e. i kultury halsztackiej z II-III w. n.e.
Stąd już drogą gruntową docieramy do wieży widokowej nad Stawem Starym.
Staw Stary zgodnie z nazwą jest najstarszym i największym w kompleksie Stawów Milickich. Znany był już w XVI w, jako Staw Radziądzki. Pierwotnie posiadał 720 ha powierzchni i sięgał do wsi Łąkty, obecnie liczy niespełna 300 ha. Na stawie lęgi odbywają: podgorzałka, zielonka, żuraw, bąk, bączek, dziwonia i wąsatka. W czasie przelotów gromadzą się tu: gęsi, czaple białe, ptaki siewkowe, kaczki i bieli. Z rzadkich gatunków zaobserwowano: szablodzioba, mewę trójpalczastą, berniklę rdzawoszyją i kazarkę rdzawą. Wieża widokowa zbudowana została przez Fundację Ekorozwoju z Wrocławia w 2011 r. W pobliżu wieży znajdują się łąki, zdominowane przez miękkolistne trawy darniowe z bliźniczką psią trawką. Nad brzegiem stawu rosną łozowiska z wierzbą szarą i kruchą.
Wracamy tą samą drogą do centrum Niezgody. Mijamy parking, koło dawnego młyna przecinamy ponownie Młynówkę Sułowską. Obok znajduje się punkt widokowy na Staw Niezgoda I.
Wiosną na stawie można zobaczyć różne gatunki kaczek – głowienki, czernice, krzyżówki, płaskonosy, krakwy i nurogęsi, a z rzadszych – podgorzałki, ohary, bielaczki, szlachary, ogorzałki i lodówki, w trzcinach słychać bąka. Podczas wiosennych odłowów żerują tu siewkowce: rycyki, krwawodzioby i bataliony. Wiosną i latem obserwowano rzadkie ostrygojady, szczudłaki i czaple modronose. Na drzewach przesiadują kormorany.
Można tu podejść 150 m do Czatowni pod Kormoranem, umożliwiającej obserwację ptaków.
Na stawie unoszą się rośliny wodne – rzęsa drobna, spirodela wielokorzeniowa, żabiściek pływający, grążel żółty, grzybień biały i strzałka wodna. W nadbrzeżnych szuwarach rośnie trzcina pospolita i pałka szerokolistna a z kwiatów – sadziec konopiasty, mięta nawodna, krwawnica pospolita i kosaciec żółty.
Idziemy bitą drogą wzdłuż Stawu Niezgoda I i gruntową wzdłuż Stawu Niezgoda II.
Droga obsadzona jest aleją dębową, w drzewach żerują cenne owady – kozioróg dębosz i pachnica dębowa.
Docieramy w pobliże wsi Olsza, po czym drogą gruntową wzdłuż Stawu Niezgoda II i skrajem lasu docieramy do asfaltowo-szutrowej szosy Niezgoda – Grabówka.
Wkraczamy na teren gminy Milicz i osiągamy zabudowania Grabówki. Przecinamy kanał, odprowadzający do Młynówki Sułowskiej wodę ze Stawów Mewich i docieramy do szosy z Olszy. Mijamy budynek dawnej gospody, w którym urządzono świetlicę wiejską i zabytkowy dom – dawny sklep. Po chwili docieramy do przystanku z krzyżem i okazałym dębem, koło agroturystyki Nad Stawem. Tutaj opuszczamy szlak niebieski i idziemy dalej szosą w kierunku Rudy Sułowskiej. Na skraju Grabówki znajduje się miejsce odpoczynku, wkraczamy tu w granice Rezerwatu Stawy Milickie (Kompleks Ruda Sułowska). Idziemy groblą między stawem Grabówka Duża i grupą mniejszych Stawów Wąskich. Za kompleksem mniejszych stawów docieramy do Rudy Sułowskiej. Po prawej mijamy budynki gospodarstwa rybackiego, po lewej znajduje się łowisko ryb. Osiągamy Hotel Naturum, gdzie nasza trasa się kończy.