Złoty Stok

Kategoria: Gmina Złoty Stok, Góry Złote
Tagi: , , , ,

Małe miasteczko, liczące 3000 mieszkańców, położone u północnych stóp Gór Złotych. Znajdowały się tu złoża rud złota i arsenu, a tradycje górnicze sięgają X w. Wzmiankowany w 1291 r. jako osada targowa. W 1273 r. książę Henryk Probus zezwolił cystersom kamienieckim na wydobywanie kruszcu. Prawa miejskie Złoty Stok uzyskał w 1344 r., w 1358 r. został kupiony przez Bolka II księcia świdnickiego. W 1491 r. Złoty Stok otrzymał status Wolnego Miasta Górniczego z najstarszym na Śląsku samodzielnym Urzędem Górniczym.W 1503 r. miał miejsce bunt gwarków. Największy rozkwit przypadł na XVI w., kiedy tutejsze kopalnie dostarczały ok. 8 % europejskiej produkcji złota a ich liczba sięgała 190. Inwestowali tu Fuggerowie i Turzonowie. W poł. XVI w. złoża złota zaczęły się wyczerpywać. W 1705 r. J. Scharffenberg zaczął wydobycie arsenu i produkcję arszeniku. W XVIII w. Złoty Stok był głównym dostawcą arsenu na świecie, złoto było tylko produktem ubocznym. W latach 1768-79 znajdowała się tu siedziba Wyższego Urzędu Górniczego dla całego Śląska. W 1900 r. doprowadzono linię kolejową z Kamieńca Ząbkowickiego. Z miescowego złota sporządzono chrzcielnicę używaną od 1851 r. na dworze królewskim i cesarskim. Działalność górniczą zakończono w 1962 r., a wyrobiska zatopiła woda. Złoty Stok jako typowe miasteczko górnicze nie posiadał umocnień i murów obronnych.

Warto zobaczyć:

Kościół św. Krzysztofa (dawniej św. Barbary), późnogotycko-renesansowy z lat 1513-1517, z wieżą z 1545 r., odbudowany po pożarze w 1638 r., przez ewangelików, obecnie nieużytkowany. Nad portalem herby Złotego Stoku i księstwa ziębicko-oleśnickiego. Na tylnej ścianie absydy znak gwarecki. W prezbiterium sklepienie sieciowe, w przejściu pod wieżą unikalny herb hutniczy.


Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, neogotycki z lat 1875-76, z fasadą wykładaną kamieniem i wieżą z ostrym hełmem. Wewnątrz rzeźby F. Thamma i drewniane stalle górnicze. Przed kościołem figura św. Jana Nepomucena z 1786 r. dłuta Henryka Feitha.

Na Rynku stoi skromny, klasycystyczny ratusz z 1801 r., z zachowanymi wcześniejszymi sklepieniami i portalami. Obok ratusz stoi śpiący lew – pomnik poległych w I wojnie światowej z 1922 r. Z zespołu domów otaczających Rynek najcenniejsza jest kamienica Fuggerów z ok. 1520 r.,  z fasadą przebudowaną gruntownie po 1638 r., z wysokim szczytem. W pierzei zachodniej klasycystyczny budynek dawnego Urzędu Górniczego i późnobarokowy gmach Związku Górników i Hutników. Od rynku odchodzi 5 uliczek, malowniczo pnących się po okolicznych wzniesieniach, zabudowanych XVIII-wiecznymi domami.

Budynek mennicy z 1520 r., do 1621 r. biła ona guldeny i dukaty ze złota, oraz grosze, grajcary i talary ze srebra. Później do 1779 r. mieścił się tu urząd górniczy

W opuszczonej kopalni złota, która dała ok. 16,5 t czystego kruszcu, w 1996 r. utworzono muzeum z podziemną trasą turystyczną. Obejmuje ona dwie sztolnie: Gertrudy i Czarną. W pierwszej z nich znajduje się jedyne w Polsce Muzeum Przestróg, Uwag i Apeli, w drugiej atrakcją jest 8-metrowy podziemny wodospad. W kopalni znajduje się także Muzeum Minerałów, można samemu płukać złoto, własnoręcznie bić dukaty itp. Atrakcją jest także podziemny rejs łódką.
Kontakt

Kościół cmentarny Św. Trójcy pochodzący z 1583 r. Obok renesansowego portalu płyty nagrobne ostatniego opata i przeora kamienieckich cystersów.
Przy szosie do Kamieńca Ząbkowickiego figura św. Jadwigi z 1830 r.
W okolicy miasta zachowało się kilka wapienników.
W wyrobisku dawnego kamieniołomu urządzono kąpielisko Bajcarówka.
Dużą atrakcją jest Leśny Park Przygody Skalisko, gdzie można uprawiać powietrzny surfing. Kontakt

Więcej o Złotym Stoku
Oficjalna strona miasta

Dodaj komentarz