Srebrna Góra

Kategoria: Szlaki Gór Sowich, Bardzkich i Wzgórz Włodzickich, Zwiedzaj z KD
Tagi: , , , , , , , , , , , , , , ,

Dawne miasto, obecnie wieś w gminie Stoszowice, licząca 1000 mieszkańców, położona przy szosie Ząbkowice Śl. – Nowa Ruda. Srebrna Góra leży w wąskiej dolinie, wcinającej się w krawędź Sudetów i oddzielającej Góry Sowie od Bardzkich. Miejscowość założono w XIV w. jako osadę górniczą, w związku z odkryciem rud srebra – stąd nazwa (niem. Silberberg). W 1536 r. Srebrna Góra uzyskała prawa miejskie, jednak wydobycie rud zakończyło się w czasie wojny 30-letniej (1618-48). Po zajęciu Śląska król pruski Fryderyk II Wielki wzniósł nad miastem potężną twierdzę (1765-78). Miasteczko spłonęło w czasie oblężenia twierdzy przez wojska napoleońskie w 1807 r. W 1900 r. doprowadzono linię kolei Sowiogórskiej z Dzierżoniowa przez Pieszyce i Bielawę, przedłużoną w 1902 r. do Ścinawki Średniej i rok później do Radkowa. W 1908 r. powstała linia Ząbkowickiej Kolei Powiatowej do Ząbkowic Śląskich. W 1945 r. Srebrna Góra utraciła prawa miejskie, obecnie jest znanym ośrodkiem turystycznym, licznie odwiedzanym ze względu na odrestaurowaną twierdzę.

Zabytki:

Poewangelicki kościół św. Michała, pierwotnie wzniesiony w latach 1578-92, po zniszczeniu w czasie oblężenia twierdzy przez Francuzów w 1807 r. odbudowany jako klasycystyczny w latach 1816-31. Nieużytkowana po 1945 r. świątynia została zaadaptowana w 1970 r. na hotel, a w latach 2006-07 gmina Stoszowice przebudowała ją na salę teatralno-widowiskową. Za kościołem, przy ul. Letniej stoi dawny pomnik poległych w I wojnie światowej.

Górujący nad miejscowością barokowy kościół śś. Piotra i Pawła wzniesiono w latach 1729-31. Po pożarze w czasie oblężenia twierdzy świątynia została przebudowana w latach 1808-18. Wewnątrz znajduje się późnobarokowe i klasycystyczne wyposażenie.

Zabytkowe kamienice, które sięgają historią XVIII w. (portale z datami 1777 i 1779).

Villa Hubertus, wzniesiona na pocz. XX w., w latach 1959-2007 znajdowało się tu schronisko PTTK, a obecnie pensjonat z restauracją.

Twierdza Srebrnogórska, uważana za największą górską twierdzę w Europie, została wzniesiona przez króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego w latach 1765-77, wg projektu Ludwika Reglera. Prusy, które zajęły Śląsk w latach 1740-42, obawiały się ataku pragnącej odzyskać utraconą prowincję Austrii, stąd decyzja o wzniesienia łańcucha twierdz i umocnień na całym Śląsku. Twierdza Srebrnogórska broniła kluczowego przejścia przez góry i otoczona była łańcuchem fortów pomocniczych, sięgających Chochoła Wielkiego, Ostroga a dalej Masywu Grochowej u wrót Ząbkowic Śląskich i Barda. W 1807 r. twierdza oblegana była przez wojska napoleońskie, jednak nie została zajęta, dzięki podpisaniu pokoju w Tylży, co spowodowało nadanie jej miana Śląskiego Gibraltaru. Przestarzała forteca została zamknięta w 1867 r., później służyła celom turystycznym i jako więzienie. W czasie 2. wojny światowej w twierdzy znajdował się obóz jeniecki dla polskich oficerów. W latach 60. XX w. obiekt ponownie udostępniono do zwiedzania, po niedawnym remoncie prezentuje się doskonale. Główną częścią twierdzy jest Donżon, otoczony z każdej strony bastionami i dwoma fortami pomocniczymi – Wysoka Skała i Rogowym. Z korony Donżonu roztacza się panorama Gór Sowich, Bardzkich i Złotych, Masywu Grochowej i Wzgórz Niemczańskich z doskonale widocznym ciągiem Srebrna Góra – Budzów – Stoszowice – Ząbkowice Śląskie oraz Masywu Ślęży.



Fort Ostróg położony jest na szczycie góry o tej samej nazwie (610 m), zaliczanej już do Gór Bardzkich. Wzniesiono go w latach 1766-71 jako fort pomocniczy, osłaniający położoną po drugiej stronie przełęczy główną twierdzę. W 1913 r. w forcie umieszczono schronisko młodzieżowe, później ośrodek Hitlerjugend. W latach 1939-41 funkcjonował tu karny obóz jeniecki (oflag) dla polskich oficerów. Po wojnie, w latach 1965-84 obozowali tu harcerze, wreszcie po remoncie w 2018 r. fort został udostępniony zwiedzającym.

Kolej Sowiogórską zbudowano w 1900 r. na trasie z Dzierżoniowa przez Pieszyce i Bielawę Zachodnią do Srebrnej Góry. Linię przedłużono w 1902 r. do Ścinawki Średniej i rok później do Radkowa. Wskutek dużego nachylenia na części odcinka Srebrna Góra – Wolibórz wprowadzono zapobiegającą poślizgom na podjeździe zębatkę, tworząc jedyną na terenie obecnej Polski kolej zębatą. Koszty utrzymania trudnego, górskiego fragmentu linii i kryzys ekonomiczny doprowadziły do zamknięcia odcinka Srebrna Góra – Wolibórz w 1931 r., trzy lata później rozebrano tory. Przy budowie linii wzniesiono w 1901 r. dwa okazałe ceglane wiadukty, pierwszy z nich – Srebrnogórski posiada wysokość 28 m. Z powodu braku barierek wejście na niego jest niebezpieczne.

Kolejny Wiadukt Żdanowski wzniesiono w 1901 r., ma wysokość 23,8 m. Zaniedbany obiekt wyremontowano w latach 2013-14 i przystosowano do uprawiania sportów ekstremalnych (ścianka wspinaczkowa, skoki na linie), zamontowano także barierki.

Dodaj komentarz